تحلیل نشانه های قدرت در قالی های تصویری دوره قاجار

قالی در ایران، به منزله شناسنامه فرهنگی این مرز و بوم تلقی می شود و به نوعی طرح ها و نقش مایه های این دست بافته ارزشمند ایرانی همواره ریشه در فرهنگ این سرزمین دارند؛ به همین دلیل، می توان گفت قالی ایران کارکردی فراتر از یک دست بافته ای صرفاً مصرفی داشته است. قالی های تصویری دوره قاجار، یکی از غنی ترین گنجینه های هنری ایران به شمار می آیند که به عنوان بوم جدیدی برای تجلی مفاهیم مختلف از آنها استفاده شده است. در دوره قاجار، پادشاهان جهت نشان دادن اقتدار و سلطه خویش به مردم ایران، از هنرهای مختلف به شیوه ای نامحسوس بهره جسته اند. هدف از این پژوهش، بررسی و مطالعه نمادها و نشانه هایی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مفهوم قدرت را در بوم قالی نمایش داده اند؛ در این راستا، در این مقاله، چهار نمونه از قالی های تصویری قاجار به روش توصیفی تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته اند. تحقیق حاضر با استفادهاز روش توصیفی تحلیلی انجام شده و گردآوری اطلاعات نیز با بهره گیری از اسناد مکتوب و مشاهده مستقیم صورت گرفته است. نتایج حاصله از پژوهش حاکی از آن هستند که قالی به عنوان نوعی رسانه در جهت انتقال مفهوم قدرت، مورد توجه و استفاده پادشاهان قاجار قرار گرفته است. از آنجا که بین هنر و سیاست در این دوره رابطه ای نزدیک وجود دارد، پادشاهان برای حفظ قدرت و کسب مشروعیت در جامعه، از قالی های تصویری نیز به این منظور استفاده کرده اند. در این راستا، با استفاده مستقیم از تصاویر پادشاهان در قالی های تصویری و یا با بهره گیری از نمادهایی همچون؛ پرنده ای در دست پادشاه، تاج و چتر و پر و نقش مایه بته جقه ب هعنوان نمادهای تصویری فر به صورت غیرمستقیم، به دنبال انتقال مفاهیم قدرت بوده اند.

An Analysis of signs of power in the pictorial carpets of the Qajar era

Carpets in Iran have always had a function beyond a mere handwoven carpet. Examining the designs and motifs of this valuable Iranian handicraft, we can say that the designs and structures have some kind of roots in the culture of this land. The carpet can also be called the cultural identity of Iran. Qajar carpets are one of the richest artistic treasures of Iran. One of the most interesting functions of Iranian carpets in the Qajar period is to use it as a medium to express the image of people and princes. During this period, kings in various arts have taken great political advantage to show their authority and domination to the Iranian people. In this research, we seek to examine the symbols and signs that directly or indirectly show the concept of power in the carpet. In line with this, in this study, four pictorial carpets from the Qajar era were investigated using a descriptiveanalytical method. This investigation was conducted using a descriptiveanalytical method, and the data were collected through library research and close observation. The results indicate that the carpet was considered and used by the Qajar kings as a new medium to convey the concept of power. It can be said that pictorial carpets have been one of the preferred visual methods to convey the political goals of the Qajar kings. Since there is a close relationship between art and politics in this period, kings wanted to maintain power and gain legitimacy in society, using images of kings in the carpets or in other pictorial symbols such as a bird in the hands of the king, or a crown and an umbrella and feathers or the motif of Bothe as visual symbols to convey the concepts of power.