مقایسه تطبیقی نمود اصول و آیین‌های مسیحیت بر ساختار فضایی و آرایه‌های معماری کلیسا‌های ارمنستان و جلفای اصفهان

ارامنه‌ اصفهان از دوران صفویه، زمانی که اصفهان پایتخت بوده، در این شهر حضور داشته‌اند و تعداد زیادی کلیسا در محدوده جلفای اصفهان بنا نموده که امروزه تعدادی از آنها باقی مانده‌اند. فرقه ارتدوکس مسیحیت، دارای اصول اعتقادی و آیین‌های خاصی است که برخی از این آیین‌ها بر کالبد و آرایه‌های معماری کلیساها تاثیر گذاشته‌اند. هدف این پژوهش، مقایسه تطبیقی و بازشناسی تاثیر و چگونگی نمود این اصول و آیین‌ها بر ساختار فضایی معماری و آرایه‌های کلیسا‌‌های ارتدوکس اصفهان و ارمنستان است. روش تحقیق پژوهش فوق، کیفی و با روش توصیفی-تحلیلی بر اساس مقایسه تطبیقی بین کلیساهای رایج ارمنی و کلیساهای جلفای نو اصفهان است. داده‌های مورد نظر، از طریق مطالعات کتابخانه‌ای در زمینه اصول اعتقادی و آیین‌های مسیحیت و مطالعات میدانی به صورت حضور مستقیم محققان در فضاهای کلیساهای اصفهان گردآوری شده و در ادامه مورد تجزیه و تحلیل کیفی قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهند معماری کلیساهای ارامنه اصفهان، تلفیقی از معماری ایرانی و معماری ارمنستان است. جهت‌گیری شرقی غربی، شکل هندسی مستطیلی، سلسله مراتب فضایی، داشتن حداقل یک گنبد بزرگ، همه از معماری کلیساهای ارمنستان تبعیت می نمایند. گنبد قوسی‌شکل، جنس مصالح، نوع پنجره های بزرگ گنبدها و نوع ماذنه، از معماری ایرانی الگو گرفته اند. همچنین، برخی از آرایه های الحاقی بیرونی کلیساهای ارمنستان همچون؛ پنجره‌های گل سرخ، شبدری و پنجره سه بخشی حذف شده اند و آرایه هایی که مربوط به داخل کلیسا بوده، همانند نقاشی‌های دیواری هستند و برخی از این آرایه ها مانند؛ کبوتر فاخته، گنبدهای سه تایی، میز مخصوص قرائت انجیل، صلیب یا چلیپا، پنجره یا تصاویر مصائب عیسی مسیح و رستاخیز مسیح، در فضای داخلی کلیساها به‌کار رفته اند. آرایه‌هایی که نماینده‌ای از آیین های مسیحی هستند، آرایه های درب خروج شیطان، شام آخر، محل نگهداری روغن مقدس، جایگاه مخصوص کشیش و هشتی بوده که در تمام کلیساها مشاهده می‌شوند.

Comparative Comparison of the Principles and Ordinances of Christianity on the Spatial Structure and Architectural Arrays of the Churches of Armenia and Julfa of Isfahan

Throughout the Safavid era, Armenians from various ethnic groups and minorities were in Isfahan and built numerous churches, which a few of them have remained. The Orthodox Christian denomination has certain doctrinal principles and rituals, some of which have influenced the body and architectural arrays of churches. The purpose of this research is comparative comparison and identify the impact and manifestation of these principles and rituals on the spatial structure of architecture and arrays of Orthodox churches in Isfahan and Armenia. The research method is qualitative and is based on descriptiveanalytical method between the common Armenian churches and new Julfa churches. The data were collected through library studies in the field of principles of belief and rituals of Christianity, and field studies in the form of direct presence of researchers in the churches of Isfahan, and then have been qualitatively analyzed. The results show that the architecture of the Armenian churches in Isfahan is a combination of Iranian and Armenian architecture. Eastwest orientation, rectangular geometric shape, spatial hierarchy, having at least one large dome all follow the architecture of Armenian churches. The arched dome, the material, the type of large windows of the domes and the type of minaret are modeled on Iranian architecture. Also, some of the additional extension arrays of Armenian churches, such as rose, clover windows and threepart windows, have been removed. And the arrays that belong to the inside of the church are like murals, and some of these arrays, such as the cuckoo pigeon, the triple domes, the Bible reading table, the cross or crucifix, the window or the images of the sufferings of Jesus Christ and the resurrection of Christ, have been used in the interior of churches. Arrays representing Christian Religions are the arrays of the Devil rsquo;s Exit, the Last Supper, the Sanctuary, the Priesthood, and the Porch which can be seen in all churches