مطالعه بازنمایی شخصیت در آثار پیکره‌نگاری صنیع‌الملک غفاری

ابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک، تصویرگر و پیکره‌نگار نامی عصر قاجار و از پیشگامان فن شبیه سازی چهره به شمار می آید. وی در ترسیم پیکره ها، تدابیر بدیع و منحصربه‌فردی را با الهام از هنر آرمان گرای ایرانی و هنر واقعیت گرای اروپایی به کار بسته است. یکی از مشخصه های برجسته در پیکره‌نگاری های هنرمند، توجه ویژه به بازنمایی شخصیت و نمایش خصوصیات درونی افراد است؛ مشخصه‌ای که پیش از این در هنر نقاشی ایران متداول نبوده است. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و بازیابی این وجه مهم در آثار هنرمند است. پرسش اصلی این است که نحوه بازنمایی شخصیت در آثار پیکره‌نگاری صنیع‌الملک چگونه بوده است و او از چه نوع تمهیدات بصری برای نمایش بهتر این خصوصیات بهره گرفته است؟ بر این اساس و با مطالعه نمونه هایی از پیکره‌نگار ه های صنیع الملک، به شیوه توصیفی تحلیلی، نحوه و چگونگی بازنمایی حالات و ویژگی های درونی شخصیت ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهند که مسئله اهتمام به وجوه پنهانی و درونی افراد، همپای توجه به خصوصیات ظاهریِ آنها، نزد هنرمند حائز اهمیت و ارزش بوده است. وی در نمایش این خصوصیات، باورداشت ها و اندیشه های ذهنی خویش از شخصیت ها را معیار قضاوت قرار داده و به مدد مجموعه ای از تمهیدات بصری چون؛ ارزش گذاری بر برخی عناصر موثر در رخساره، تاکید مشخص بر بخش هایی از اجزای پیکره و نیز تغییر در ابعاد و تناسبات بدن و جامگان، خصلت های درونی هر فرد را در سیما و اندام او متبلور ساخته است. بدین سان، آنگاه که مخاطب آثار هنرمند در مقابل این تابلوها به نظاره می‌ایستد، خصلت هایی چون؛ وقار و نجابت، فرومایگی و زبونی، قدرت و غرور، مکر و حیله‌گری و غیره را که بازتابی از دیدگاه و نظر هنرمند در مورد شخصیت ها هستند به‌خوبی از سیمای آنها درک می نماید.

Studying the Representation of Personality in the Figure painting of Sani-Ol-Molk

Abolhassan Ghaffari Kashani, known as Sania OlMolk, is a wellknown figure painter of the Qajar era and one of the pioneers of realistic portraiture. In drawing the figure, he has used innovative and unique methods inspired by Iranian idealistic art and European realist art. One of the special features of Sani OlMolk rsquo;s figure paintings is his special attention to representing the inner qualities and mental characteristics of individuals; a feature that has not been common in Persian painting before. The purpose of the present study is to identify and retrieve this feature in his artworks. The most important question that forms the basis of this study is How is the representation of personality in SaniOlMolk rsquo;s figure painting and What kind of visual arrangements has the artist used to better display these features? Accordingly, by selecting samples of the SaniOlMolk rsquo;s figure paintings, the descriptiveanalytical method, how the representation of characters and their internal characteristics, are studied. The results of the study show that the issue of paying attention to the hidden and intrinsic aspects, as well as paying attention to the facial features of the individuals, has been of great importance to the artist. In displaying these traits, he judges his own beliefs and mental thoughts of the characters, and with the help of a series of visual measures such as valuing some of the effective elements on the face, the particular emphasis on parts of the body parts as well as changes in the dimensions and proportions of the body and clothing have shaped each person rsquo;s inner traits in his or her face and body. Thus when the audience of the artist rsquo;s works stands in front of these paintings, he understands features like dignity and decency, humility and eloquence, power and pride, trick and crafty which are the reflection of the artist rsquo;s point of view and opinion about the characters, from their appearance.