ﺑﺎزﺗﺎب جایگاه ﻧﻘﺶ ﺗﯿﺮ و ﮐﻤﺎن در ﺗﺎریخ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ایران

قدمت تیر و کمان در ایران، فراتر از تاریخ، به عصر اسطوره‌ها بازمی‌گردد. این سلاح نه تنها به عنوان ابزاری کاربردی در امر شکارورزی و نظامی در ساختار سیاسی و اقتصاد معیشتی جوامع کهن ایرانی به‌شمار می‌رفت، بلکه در پیوند با مفاهیم نمادین، جایگاهی ویژه و قابل تامل در تاریخ و فرهنگ گذشته این سرزمین داشته است. در فرایند تاریخ، تجلی چشمگیر و معنادار این ابزار در آثار ارزشمند و فاخر هنری و ملی به نمایش درآمده به اهمیت این ابزار در بیان ایدئولوژی و ساختار سیاسی و فرهنگی جامعه ایرانی می‌پردازد. این مقاله سعی دارد با مطالعه بازتاب نقش تیرو کمان در آثار هنری به پرسش؛ هویت و جایگاه نمادین تیر و کمان در روند تاریخ و فرهنگ سرزمین ایران از پیش از تاریخ تا دوره اسلامی چگونه جلوه نموده است، پاسخ دهد. روش انجام پژوهش تاریخی تحلیلی است و یافته‌اندوزی داده‌ها با استناد به منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته ‌است. هدف از این پژوهش شناخت و تبیین چگونگی مفهوم نقش تیر و کمان در آثار بجای مانده از ادوار گذشته ایران است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد، نقش تیر و کمان در آثار دوره پیش از تاریخ و نیز آثار هنری و ارزشمند دوره تاریخی در نقش‌برجسته‌ها، مهرها، پلاک‌ها، نقوش دیواری و سکه‌ها، افزون بر تاثیر حیاتی بر فنون و عملیات نظامی، در پیوند با آیین و مفاهیم نمادین و فرهنگی زمان خود تجلی یافته است. در دوره اسلامی کهن الگوی تیر و کمان به دلیل تجلی فرهنگ و اندیشه اسلامی، از معنا و مفاهیم نمادین ادوار قبل از خود فاصله گرفته و اغلب ساختار هویتی خود را در قالب مفاهیم سمبلیک به ویژه در ارتباط با نجوم جلوه‌ می‌کند. ارائه ایدئولوژی جدید توسط اسلام نه تنها از بعد ماهوی، بلکه از نظر ساختاری نیز بر نوع دست‌ساخته‌های هنری تاثیرگذار بود. در این دوره تیر و کمان اغلب در نگاره‌ها، ظروف فلزی، کاشی و منسوجات جلوه می‌کند. هرچند ساختار سیاسی و فرهنگی جوامع طی ادوار مختلف دسخوش تغییرات می‌شود، اما آنچه مهم می‌نماید حفظ بُعد معناشناسانه و جایگاه مفاهیم نمادین تیر و کمان در روند تحولات تاریخی و فرهنگی سرزمین ایران بوده است.

Reflect the position of the role of the archer in Iran's history and culture

Culture and human life has always been influenced by natural and human factors. Bow and arrow as a weapon, has always had a major role in this process. This tool is not only intended for hunting, which is one of the ways human subsistence economy, But also as a means of defense and military an important role in the political system of societies. Prices in archery, beyond history, which goes back to to the time of myths. These tools, this market is not only an effective role in the political and economic developments in the past but also an important place in the cultural system that period has also been prominent. The current research, archery evaluating the various eras in Iran, to the place and its role in the values of that era's artwork. evaluating the bow and arrow in different periods of Iranian history, As well as its reflection on how the role of values in different historical eras their artwork. This research has been conducted comparative historical approach and data collection is done using library resources. The results show that the archetype bow and arrow, a symbolic history has appeared in artwork and ritual associated with the ideas and values, reflected dramatically. in addition to the tools of prehistoric, represents a symbol of power and majesty. In the historical period addition to the military approach, refers to the status of the person carrying a bow. In the Islamic era, the importance of for hunting and royal entertainment with this war so far has been in the service showing the astronomical and symbolical images.