مطالعه ستون و سرستون های مقرنس کاری چوبی مسجد ملامعزالدین مراغه

به کارگیری تزئینات چوبی، همواره جایگاه ویژه ای در معماری سنتی و بومی ایرانی داشته است. از پرکاربردترین آنها، تکنیک مقرنس سازی است که اغلب به شکل سرستون بر روی تیر و ستون های چوبی به کار گرفته شده است. به لحاظ محدودیت های ذاتی چوب، این نوع از آرایه ها بیشتر در فضاهای داخلی بناها دیده می شود. مسجد تاریخی ملامعزالدین در شهر مراغه، از جمله بناهایی است که در آن سرستون های مقرنس کاری به عنوان اصلی ترین آرایه ی چوبی بنا است. بنا بر آنچه بیان گردید هدف از انجام این پژوهش، علاوه بر شناسایی و معرفی، بررسی نحوه ساخت و دسته بندی فرمی سرستون های مقرنس کاری چوبی مسجد معزالدین، است. مطابق هدف فوق، می توان این پرسش ها را مطرح نمود: تنوع در سرستون های چوبی مسجد ملامعزالدین مراغه از لحاظ شکل و اجرا چگونه است؟ چه دلایلی برای این تنوع قابل فرض است؟ جهت رسیدن به هدف مذکور، با مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای، جمع آوری اطلاعات و تصاویر شروع گردید. در ادامه با روش توصیفی تحلیلی، اهداف فوق موردبحث و بررسی قرارگرفته و تحلیل ها در قالب جدول، به همراه تصاویر خطی ارائه شده است. پس از مطالعه سرستون های مسجد ملامعزالدین مراغه مشخص گردید که روش ساخت تمامی 36 سرستون مقرنس کاری چوبی موجود در شبستان بزرگ، از نوع مقرنس های روی هم رفته و 6 سرستون شبستان کوچک، از نوع لانه زنبوری است. اگرچه روش ساخت اغلب این سرستون ها تقریباً یکی است اما از این بین، 18 گونه شکلی متفاوت از یکدیگر را شاهد هستیم؛ یعنی بیش از 40 درصد نمونه ها به جهت فرم از همدیگر ناهمگونی دارند. به نظر می رسد کشیدگی و بلند بودن خارج از عرف طول مقرنس ها، این فرصت را در اختیار سازنده قرار داده تا بتواند این اشکال متنوع را به وجود آورد و نتیجتاً منتهی به منحصربه فرد گشتن این سرستون ها بشود.

Study of Wooden Column Mogharnas in the Mosque of Mullah Moazaldin Maragheh

Use of wooden decoration, have always a special place in traditional and native architecture of Iran. The most applicable of them is Mogharnas with wood, which is often used in the form of a wooden column. Due to the inherent limitations of wood, this type of decoration is seen interior spaces of the buildings. Mlamzaldyn historic mosque in the city of Maragheh is among the buildings in which columns of Mogharnas are the main wooden decoration. According to what was stated, the purpose of this study, in addition to identify and introduce، is to investigate methods of their construction and formal Mogharnas categories of the wooden columns of Mzaldyn mosque. According to the abovementioned objective, these questions can be raised; how are variations in the wooden columns in terms of form and run in the Mlamzaldyn Maragheh mosque like? And what reasons are assumed for this variation? To this end, with field observations and library studies، the study proceeds with collecting information and images. Following the descriptive analysis, the above objectives were discussed and presented in a table, along with analysis. After reading the columns of the Mlamzaldyn Maragheh mosque, we found out that the construction methods of all 36 wooden columns of Mogharnas in the large Bedchamber Of Mogharnas Jugate and 6 columns a small Bedchamber are honeycomb ones . Although most parts of this column are almost the same in construction method, among them, one can see 18 types which are formally different from each other, i.e. more than 40% of them are formally variant. It seems that the elongation length of Mogharnas made this opportunity for architect to create all these various forms and consequently resulted in uniqueness of these columns.