بررسی مدل‌های نفوذ در پوشش خاک‌ اراضی مرتعی، مطاله موردی: حوضه گنبد ‏در استان همدان

نفوذ یکی از مولفه‌ های اصلی چرخه هیدرولوژی و مورد نیاز در مدیریت و بهره‌ برداری منابع آب است. این پدیده در طبیعت به عوامل متعددی وابسته و اندازه‌ گیری آن مشکل است. بنابراین، مدل ‌های مختلفی برای شبیه ‌سازی آن ارائه شده است. ارزیابی مدل ‌های نفوذ با داده ‌های مشاهده ‌ای حلقه مضاعف نشان می ‌دهد که هر کدام از این مدل ‌ها در شرایطی بر بقیه برتری داشته ‌اند. براین اساس، در پژوهش حاضر مدل‌ های فیلیپ، هورتن، گرینآمپ، scs، کاستیاکف و لوئیسکاستیاکف به همراه پارامترهای آن‌ ها، مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، حوضه گنبد در استان همدان انتخاب و به چهار واحد هیدرولوژیکی همگن تقسیم شد. سپس، میزان نفوذ در فصل خشک برای ارزیابی این مدل ‌ها، در هر واحد با حلقه مضاعف اندازه ‌گیری شد. نتایج پژوهش نشان داد مدل فیلیپ نفوذ را با دقت بیشتری برآورد نموده و در مرتبه بعد مدل کاستیاکف قرار دارد. برای روابط مدل فیلیپ ضریب همبستگی بین 0.975 تا یک، خطای میانگین بین 0.017 تا 0.017+ و میانگین جذر مربعات خطا حداکثر 0.22 به‌دست آمده است. برای مدل کاستیاکف ضریب همبستگی بین  0.956 تا 0.998، خطای میانگین بین 9.3 تا 0.003+ و میانگین جذر مربعات خطا حداکثر 14.25 است. علاوه بر این، رابطه همبستگی بین پارامترهای این مدل‌ ها با دو شاخص بافت خاک شامل درصدهای رس و شن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد به استثناء مدل scs کلیه پارامترهای سایر مدل ‌ها در سطح معنی‌ دار پنج درصد به این دو شاخص وابسته بوده و نیز حداقل یک پارامتر هر مدل دارای همبستگی بالا و معنی‌ دار است. مقدار ضریب همبستگی به‌ترتیب برای پارامتر تابع هدایت هیدرولیکی خاک (a) در مدل فیلیپ 0.99، برای پارامتر ثابت مدل گرینآمپ b) 0.95)، برای تابع کاهنده نفوذ در مدل هورتن k) 0.99)، برای ضریب تابع نمایی مدل کاستیاکف b) 0.999) و برای ضریب تابع نمایی مدل لوئیسکاستیاکف (b) در 0.96 به‌دست آمد. رابطه همبستگی سایر پارامترها با درصد رس و شن کمتر از 0.5 به‌ دست آمده و در سطح پایینی معنی ‌دار می ‌باشند.