تعیین عوامل موثر بر رسوب‌دهی با استفاده از روش‌های آماری، مطالعه موردی: حوضه سیدآباد

از آن‌جا که در بررسی عوامل موثر بر فرسایش خاک و تولید رسوب به‌طور ریشه‌ای نمی‌توان عامل مشخص و معینی را به‌عنوان عامل اصلی فرسایش آبی در یک منطقه معرفی نمود، شرایط فرسایش موجود در منطقه را باید معلول تاثیر متقابل مجموعه عوامل موثر در ایجاد فرسایش دانست. لذا در این پژوهش به‌منظور شناسایی عوامل موثر بر میزان فرسایش و تولید رسوب، فرسایش بین شیاری حوضه سید‌آباد به کمک متوسط شدت بارش 30 دقیقه ای با دوره بازگشت 10 سال منطقه (40 میلی‌متر بر ساعت) و باران ساز صحرایی در 33 پلات آزمایشی تعیین شد. روش های تجزیه و تحلیل عاملی، مدل رگرسیون چند متغیره، لجستیک و مدل اسکالوگرام نیز برای تحلیل آماری نتایج استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عاملی (روش تحلیل مولفه‌های اصلی) از بین 15 متغیر موثر بر تولید رسوب، شش متغیر ضریب‌ رواناب، درصد پوشش گیاهی، درصد شن، حساسیت سنگ به فرسایش، بافت خاک و نوع کاربری که 82.009 درصد از واریانس داده‌ها را توجیه می‌کنند، انتخاب شدند (0.53 =kmo). نتایج مدل رگرسیون چند متغیره تقریبا با روش تحلیل عاملی یکسان بود و نتایج حاصل از مدل اسکالوگرام نیز حاکی از تایید این مطلب می‌باشد. در نهایت با توجه به ضرایب رگرسیونی به‌دست آمده، به‌ترتیب متغیرهای حجم رواناب (0.02)، حساسیت‌ سنگ‌ به‌ فرسایش (0.001)، درصد ضریب رواناب (0.00005) و درصد شن (0.00002) از عوامل موثر بر فرسایش و رسوب در حوضه تشخیص داده شدند. لذا، با توجه به نتایج به‌دست آمده، می‌توان سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم را به‌منظور کاهش حجم رواناب و افزایش پوشش گیاهی در اولویت اقدامات کنترل میزان فرسایش و رسوب اتخاذ کرد.