بررسی کارآیی دو نوع پلیمر جاذب رطوبت در افزایش بهره‌وری آب در پروژه‌های بیابان‌زدایی

بحران و کمبود آب در مناطق خشک خصوصا در ایران، برای توسعه کشاورزی و همچنین به‌منظور گسترش پوشش گیاهی در طرح‌های بیابان‌زدایی به‌عنوان عامل مهم محدود کننده محسوب می‌شود. دستیابی به راهکارهایی که بتواند بهره‌وری آب را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهد، هدف بسیاری از پژوهش‌ها، از جمله این پژوهش می‌باشد. این پژوهش در بخشی از عرصه بیابانی تحت تاثیر فرسایش بادی واقع در شهرستان آران و بیدگل انجام شد. در این عرصه، دو گونه گیاه تاغ و قره‌داغ کشت شد و خاک محیط ریشه با استفاده از دو نوع ماده پلیمری جاذب رطوبت به نام‌های aquasorb و tc به میزان پنج گرم در لیتر مخلوط شد. در این پژوهش، تیمار شاهد (بدون پلیمر) هر 14 روز یک‌بار و بقیه تیمارها با اعمال پلیمر به فاصله‌های 14، 21، 28، 35 و 42 روز آبیاری شد. در دو سال اول، درصد رطوبت محیط ریشه اندازه‌گیری و در سال سوم نیز زنده‌مانی نهال‌ها شمارش و داده‌برداری شد. بررسی نتایج نشان داد اختلاف معنی‌داری بین درصد رطوبت حجمی خاک تیمار شاهد با سایر تیمارهای دور آبیاری در سطح پنج درصد وجود دارد. بررسی تاثیر آبیاری بر روی درصد رطوبت حجمی خاک تیمارهای پلیمردار نشان داد، دور آبیاری 21 روز در فاکتور رطوبت حجمی خاک بیشترین اختلاف معنی‌دار را با شاهد دارد، درحالی‌که اختلاف معنی‌دار بین تیمارهای آبیاری 28 تا 42 روز با کاربرد پلیمر وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال، با به‌کارگیری پلیمر، اختلاف معنی‌داری بین فواصل آبیاری 28 با 35 و همچنین 35 با 42 روز در فاکتور رطوبت حجمی خاک به وجود نیامد. در همین ارتباط، بررسی نهال‌های مستقر شده (زنده‌مانی) بعد از سه سال از زمان کشت نشان داد که با اعمال پلیمر در زمان کشت نهال‌ها، امکان استقرار مطلوب نهال‌ها وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، می‌توان نتیجه گرفت پلیمرهای مورد استفاده به‌خوبی تنش رطوبتی ناشی از افزایش طول دور آبیاری را جبران کردند و باعث زنده‌مانی و استقرار بهتر نهال‌ها شدند. بنابراین، می‌توان مطرح نمود استفاده از پلیمرهای aquasorb و tc در بالا بردن بهره‌وری آب در پروژه‌های بیابان‌زدایی در شرایط این پژوهش موفقیت‎آمیز بوده است، به‌طوری‌که هزینه‌های آبیاری را بین 50 تا 75 درصد کاهش داده است.