تاثیر طرح‌های آبخوانداری بر تغییرات سفره آب زیرزمینی دشت گربایگان

در کشورهای توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته مناطق خشک، برای تامین آب مورد نیاز، ساده‌ترین راه یعنی برداشت از سفره­‌های آب زیرزمینی انتخاب می‌شود. پی‌آمد منفی این نوع برداشت در بخش کمیت منابع آب، روشن و ملموس است. پخش سیلاب یکی از راه‌کارهای مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که می‌تواند تاثیرات مثبتی بر منابع آب زیرزمینی داشته باشد. این پژوهش، سعی بر نشان دادن تاثیر پخش سیلاب بر کمیت آب‌های زیرزمینی منطقه گربایگان فسا دارد. با بررسی داده‌های ماهانه سطح آب چهار چاه پیزومتری از سال 1371 تا سال 1392، تغییرات سالانه چاه‌ها تعیین شد. روند عمومی سطح آب زیرزمینی دشت، به‌رغم عملکرد پخش سیلاب، حالت نزولی را نشان می‌دهد. بنابراین، برای این‌که نقش پخش سیلاب در تغذیه آبخوان نشان داده شود، تغییرات سطح آب زیرزمینی در سال‌های با افزایش سیلاب و همچنین، سال‌های با کاهش سیلاب بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که کمترین افت مربوط به پیزومترهای یک و سه می‌باشد. پیزومتر یک به­‌علت تاثیر گسل و پیزومتر سه به­‌علت تاثیر پخش سیلاب، کمترین افت را نشان می‌دهند. نتایج حاصل از تحلیل آماری مولفه‌های اصلی بر روی داده‌های سطح آب چهار پیزومتر به‌­صورت ماهانه نشان می‌دهد که مولفه اول با بیان بیش از 83 درصد از پراش داده‌­ها، مهم‌ترین و موثرترین شاخص افت سطح آب در منطقه می‌باشد. مرتب­‌سازی بارهای مولفه‌های اصلی بر اساس مولفه اول، نشان‌دهنده میزان افت زیاد در پیزومترهای دو و چهار می‌باشد که با نتایج حاصل از بررسی نقشه هم افت دشت مطابقت دارد. پیزومتر دو به‌­علت اثر تبخیر و تعرق درختان جنگلی و پیزومتر چهار به­‌علت استحصال بیش از حد آب کشاورزی در آن محدوده، بیشترین افت را نشان می‌دهند.