مقایسه شروع هم‌ زمان آستانه رواناب و فرسایش در خاک کاربری‌ های مختلف

با تعیین آستانه شروع رواناب و فرسایش به‌ وسیله شبیه‌ ساز باران می توان با سرعت و دقت بیشتر و هزینه کمتر مقدار بارانی را که سبب وقوع رواناب در شرایط مختلف می ‌شود، مشخص کرد. پس از تعیین آستانه شروع رواناب و فرسایش در هر منطقه با استفاده از روش ‌های بیولوژیک و عملیات مختلف می ‌توان از تبدیل رواناب به سیلاب جلوگیری کرد. در این تحقیق، با توجه با این‌که شروع آستانه رواناب و فرسایش هم‌زمان اتفاق می ‌افتد و به اشتباه فقط اصطلاح شروع آستانه رواناب را در تحقیقات مختلف به‌کار می‌ برند و کمتر به اصطلاح شروع آستانه فرسایش پرداخته می ‌شود، به‌منظور تعیین مهم‌ترین عوامل موثر در شروع آستانه هم‌زمان رواناب و فرسایش کاربری ‌های مختلف نهشته ‌های سازند های آغاجاری و گچساران، بخشی از حوزه آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت 1609 و 1202 هکتار انتخاب شد. این تحقیق به‌منظور تعیین رابطه بین آستانه شروع رواناب و فرسایش به ‌وسیله شبیه‌ساز باران با برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مانند درصد ماسه خیلی ریز، شن، رس، سیلت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، رطوبت، کربنات کلسیم و ماده آلی در کاربری‌های مختلف سازند های آغاجاری و گچساران انجام شد. سپس، نمونه‌برداری زمان آستانه شروع رواناب و فرسایش در 13 نقطه و با سه بار تکرار در سازندهای آغاجاری و گچساران در شدت ‌های مختلف بارش 0.75، 1 و 1.25 میلی‌متر در دقیقه در سه کاربری مرتع، منطقه مسکونی و اراضی کشاورزی به کمک دستگاه شبیه‌ساز باران انجام شد. به‌منظور انجام تحلیل ‌های آماری از نرم‌افزار spss و excel استفاده شد. مهم‌ترین عوامل موثر در آستانه شروع رواناب و فرسایش به کمک رگرسیون چند متغیره شناسایی شدند. به ‌طور کلی، در سازند گچساران در هر سه کاربری بیشترین نقش را در افزایش زمان شروع رواناب و فرسایش، رس و کربنات کلسیم از خود نشان دادند و بیشترین نقش را در کاهش زمان شروع رواناب و فرسایش در سازند گچساران، ماسه خیلی ریز و رطوبت از خود نشان دادند. ولی در سازند آغاجاری در هر سه کاربری بیشترین نقش را در افزایش زمان شروع رواناب و فرسایش، رس و ماده آلی از خود نشان دادند و بیشترین نقش را در کاهش زمان شروع رواناب و فرسایش در سازند آغاجاری، ماسه خیلی ریز و شن و شوری خاک از خود نشان دادند.

comparison of runoff and erosion simultaneous threshold in the soil of different land uses

by determining the threshold of runoff and erosion by rain simulator, it can be determined rainfall amount that causes runoff in different conditions with more speed and accuracy and lower cost. after determining the threshold of runoff and erosion in each region, using biological methods and operations can prevent the conversion of runoff to flood. in this research, considering that the threshold of runoff and erosion occurs simultaneously and mistakenly only the term of runoff threshold is used in different researches and do care less about erosion threshold and in order to determine the most important factors affecting the simultaneous threshold of runoff and erosion of different land uses of aghajari and gachsaran formations, part of margha and kuhe gach watersheds of izeh city with an area of 1609 and 1202 hectare selected. this study was conducted to determine the relationship between runoff and erosion threshold using a rain simulator with some soil physical and chemical properties such as very fine sand percentage, sand, clay, silt, ph, electrical conductance, moisture, calcium carbonate and organic matter in different land uses of aghajari and gachsaran formations. then, sampling was done at 13 points and with three replicates in aghajari and gachsaran formations at different rainfall intensities of 0.75, 1, and 1.25 mm/min in 3 land uses of rangeland, residential area, and agricultural land using a rain simulator. spss and excel soft wares were used for statistical analysis. the most important factors affecting runoff and erosion threshold were identified by multivariate regression. in general, in gachsaran formation in all three land uses, clay and calcium carbonate showed the highest role in increasing the threshold of runoff and erosion. the most roles in reducing runoff and erosion threshold showed very fine sand and moisture content in gachsaran formation. however, in the aghajari formation, in all three land uses, the highest role in increasing the threshold of runoff and erosion, showed clay and organic matter. in addition, the most roles in reducing the threshold of runoff and erosion in the aghajari formation showed very fine sand and soil sand and salinity.