امکان‌سنجی جمع‌‎آوری آب باران در یک منطقه نیمه‌خشک استان فارس

استحصال آب باران با سامانه‌ های کوچک یکی از گزینه های توسعه منابع آب در مناطق خشک است که می ‌تواند بخشی از آب مورد نیاز بخش کشاورزی دیم را تامین کند. برای افزایش پتانسیل استحصال آب در سامانه کوچک می ‌توان اقداماتی برای افزایش تولید رواناب انجام داد. در این پژوهش، استفاده از تیمارهای ساده ایجاد جوی و پشته، پوشش خاک رس و ترکیب این دو در کنار تیمار شاهد به ‌منظور بررسی رواناب تولیدی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و طی دو سال (1393 و 1394) در منطقه زرین‌ دشت استان فارس ارزیابی شد. نتایج نشان داد که منطقه پتانسیل استحصال آب باران را دارد. بیشترین مقدار ضریب رواناب در تیمار شاهد و به مقدار 6.5 و 9.3 درصد به ‌ترتیب در سال اول و دوم مشاهده شد. دست ‌خوردگی خاک سطحی (در تیمارهای غیر از شاهد) به‌ طور متوسط 11 و 14 درصد رواناب و ضریب رواناب (به‌ ترتیب) را نسبت به شاهد کاهش داد. آستانه بارش برای ایجاد رواناب طی دو سال آزمایش در تیمار شاهد حدود یک میلی‌ متر بود. در سایر تیمارها آستانه بارش در ایجاد رواناب در سال دوم کاهش یافت. از نظر مقدار و ضریب رواناب و نیز آستانه بارش در ایجاد رواناب، تیمار شاهد در سامانه کوچک قابل پیشنهاد است. مساحت سامانه کوچک بین حدود 15 تا 150 متر مربع برای تامین به‌ ترتیب 300 و 600 میلی ‌متر نیاز آبی با احتمال وقوع 50 و 67 درصد بارندگی و راندمان ذخیره 25 و 50 درصد متغیر بود. البته در واقع مساحت سامانه کوچک با توجه به نوع محصول می‌ تواند به‌صورت اقتصادی تعیین شود.

rainwater harvesting potential in a semi-arid region of fars province

rainwater harvesting using micro-catchment is one of the water resources development options in arid regions that can partly supply water requirement of rain-fed agriculture. some operations can be performed for increasing the harvesting rainwater in micro-catchment. in this study, the effect of simple treatments including furrowing, clay cover, furrowing and clay cover and control treatments on runoff production were investigated in the form of a complete randomize design with three replications during 2014 and 2015 in zarrin-dasht region of fars province. results confirmed the potential of rainwater harvesting in the region. the highest runoff coefficient was observed in control treatment as 6.5 and 9.3% in 2014 and 2015, respectively. disturbing of surface soil (in various treatments except control) led to average reduction of 11 and 14% runoff amount and coefficient, respectively compared to the control treatment. threshold precipitation for runoff production (tprp) was 1 mm in control treatment during two years of the experiment. in other treatments tprp values reduced in the second year. in view point of the runoff amount and coefficient and also tprp, control treatment is recommendable in the region. the catchment area varied almost between 15 and 150 m2, respectively, for supply water requirement of 300 and 600 mm with rainfall occurrence probability of 0.50 and 0.67 and runoff storage efficiency of 25 and 50%. in fact, micro-catchment area can be economically determined with crop type.