بررسی روند مکانی و زمانی بارش در حوضه خزر با استفاده از داده‌های مرکز اقلیم‌شناسی بارش جهان

بارش در حوضه خزر به‌عنوان مهمترین سنجه اقلیمی توزیع زمانی و مکانی خاص و پیچیده‌ای دارد .بدین دلیل، آگاهی از تغییرات مکانی و زمانی آن در این حوضه آبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا، تغییرات آن می‌تواند پیامدهای مختلف زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته باشد. هدف از این پژوهش، واکاوی تغییرات مکانی و زمانی بارش در حوضه خزر است. بدین منظور، داده‌های ماهانه بارش از تارنمای مرکز آب و هواشناسی بارش جهانی (gpcc) با توان تفکیک 0.5 در 0.5 درجه قوسی در یک دوره آماری 63 ساله (1951 تا 2013) اخذ شد. برای ارزیابی تغییرات مکانی و زمانی بارش، از داده‌های استخراج‌ شده از این پایگاه داده بارشی میانگین سالانه، فصلی و ماهانه تهیه شد. آزمون ناپارامتری من-کندال با احتمال 95 درصد بر روی داده‌های ماهانه، فصلی و سالانه اعمال و با استفاده از نرم‌افزار arcgis، نقشه‌های 17گانه روند مکانی بارش در سطح حوضه ترسیم شد. نتایج نشان داد که بارش در ماه‌های مارس و آوریل در پهنه‌های غربی، شرقی و جنوب غربی حوضه خزر روند کاهشی معناداری با احتمال 95 درصد دارد. در بازه زمانی فصلی، بارش تنها در فصول بهار و پاییز روندی معنی‌دار و کاهشی در بخش غربی حوضه دارد، این در حالی است که در فصول تابستان و زمستان، فرض وجود روند تایید نشد. تحلیل تغییرات مکانی بارش سالانه نیز نشان از روند کاهشی معنی‌دار در پهنه غربی حوضه دارد. واکاوی تغییرات بارش حوضه خزر در سری‌های زمانی ماهانه نیز حکایت از روند کاهشی معنی‌دار با احتمال 95 درصد در ماه مارس در این حوضه دارد.

analysis of the spatial and temporal trend in precipitation on caspian basin using gpcc data

in this research, for analysis the spatial- temporal trend of precipitation in caspian basin, the monthly data of gpcc data base in the spatial resolution of 0.5°×0.5° during 63 years period(1951- 2013) have been used. in order to analyze of the spatial- temporal trend of precipitation, the mean of annual, seasonal and monthly amounts of precipitation were prepared and then by applying mann-kendall nonparametric test at 0.95 level of significance, 17 maps precipitation spatial trend were produced in gis. to examine the temporal trend of precipitation, first 17 graphs were prepared using the weighted amount of precipitation and then the trend was evaluated using mann-kendall nonparametric test at 0.95 level of significance. the evaluation of monthly precipitation spatial trend maps indicated a significant downward trend at 0.95 level of significance in march and april on the western, eastern and southwest regions of caspian basin. only in spring and autumn there have been a significant downward trend and in none of the other seasons no meaningful trend was detected. also, the analysis of yearly precipitation spatial trend illustrated a significant downward trend on western region. the analysis of precipitation revealed significant downward trend on monthly time series at the 0.95 level of significance in march on caspian basin.