شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر ایجاد گرد و غبار شهرستان هندیجان و ارائه راه‌کارهای مدیریتی با رویکرد dpsir

یکی از مخاطرات طبیعی و رایج در سال ‌های اخیر، پدیده گرد و غبار است که باعث آسیب‌ رسانی، مخصوصاً به محیط‌های شهری و انسانی می ‌شود و کنترل و مدیریت آن بسیار دشوار می‌باشد. از عوامل اصلی و موثر در رخداد این پدیده، موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی مناطق منشا و مناطق تحت تاثیر این پدیده است. در این تحقیق که در شهرستان هندیجان استان خوزستان انجام شده است، ابتدا مسائل و مشکلات بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای، پرسش از کارشناسان و نیز مراجعه به منطقه تحقیق مشخص شده است. سپس، از چارچوب نیروی محرکه-فشار-وضعیت-اثر-پاسخ (dpsir)، برای تحلیل مهمترین عواملی که باعث وقوع گرد و غبار شهرستان هندیجان شده‌اند، استفاده شد. چارچوب dpsir، تحلیلی مبتنی بر رابطه علت-معلولی عوامل، برای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مدیریتی است. در این تحقیق، اقدام به شناسایی و اولویت ‌بندی عوامل مربوط به هر یک از مولفه ‌های چارچوب dpsir با استفاده از پرسش‌ نامه خبرگان با طیف لیکرت و مبتنی بر آزمون ‌های ناپارامتریک فریدمن شد. توضیح این که، برای تکمیل پرسش ‌نامه خبرگان از کارشناسان ادارات منابع طبیعی، محیط زیست، آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی استان خوزستان نظرسنجی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که رشد جمعیت، توسعه کشاورزی، توسعه دامداری، توسعه صنعتی و تغییر اقلیم به ‌ترتیب اهمیت، از بیشینه به کمینه، مهمترین پیشرانه‌ای موثر بر وضعیت رخداد گرد و غبار در منطقه تحقیق هستند. توجه به هر دو مقوله پاسخ ‌های واکنشی و پیش گیرانه نقش مهمی را در بهبود وضعیت و کاهش اثرات نامطلوب رخداد گرد و غبار در منطقه تحقیق داراست.

identifying and prioritizing the factors affecting the creation of dust in hendijan city and providing management solutions by dpsir framework

one of the natural and common hazards in recent years is the phenomenon of dust, which causes damage, especially to urban and human environments, and is very difficult to control and manage. one of the main and effective factors in the occurrence of this phenomenon is the geographical location and climatic conditions of the regions of origin and the areas affected by this phenomenon. in this research, which has been done in hindijan city of khuzestan province, first, issues and problems have been identified based on library studies, questions from experts, referring to the research area. then, the driving force-pressure-status-impact-response (dpsir) framework was used to analyze the most important factors that have caused the occurrence of dust in the city of hindijan. the dpsir framework is an analysis of the &cause-effect& relationship of factors for policy-making and management planning. in this study, the factors related to each of the components of the dpsir framework were identified and prioritized using a questionnaire of experts with a likert scale and based on nonparametric friedman tests. explain that, to complete the questionnaire of experts, experts from the departments of natural resources, environment, regional water and agricultural jihad of khuzestan province were surveyed. results showed that population growth, agricultural development, livestock development, industrial development and climate change are important from maximum to minimum, respectively, the most important drivers affecting the occurrence of dust in the study area. attention to both reactive and preventive responses has an important role in improving the situation and reducing the adverse effects of dust occurrence in the research area.