ترکیب کانی‌شناسی و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک سطحی کشور عراق و ذرات گردوغبار در استان ایلام

پدیده گردوغبار یکی از مخاطرات اقلیمی و زیست محیطی مهم در مناطق خشک و نیمه خشک جهان می‌باشد .هدف از این تحقیق بررسی و تعیین ترکیب کانی‌شناسی و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی برخی نمونه‌های خاک سطحی درکشور عراق و ذرات گردوغبار در استان ایلام به منظور منشایابی طوفان گردوغبار می‌باشد. نمونه‌های گردوغبار از شهرهای ایلام، مهران و دهلران در استان ایلام جمع‌آوری گردید. تعدادی نمونه خاک از لایه سطحی اراضی مناطق مختلف کشور عراق به عنوان منشا تولید گردوغبار نیز تهیه شد. تجزیه‌های فیزیکوشیمیایی و کانی‌شناسی نمونه‌های گردوغبار و خاک انجام شد. نتایج تجزیه‌های فیزیکوشیمیایی نشان داد که بیشترین درصد ذرات تشکیل‌دهنده خاک‌های عراق و گردوغبار استان ایلام شن و سیلت و کمترین رس می‌باشد. هدایت الکتریکی در همه نمونه‌های دو منطقه بیش از چهار دسی‌زیمنس بر متر و جزء خاک‌های شور محسوب می‌شوند و ph نمونه‌ها گردوغبار و خاک کشور عراق تفاوت معنی‌داری نداشته و در محدوده خنثی تا قلیایی قرار گرفتند. میزان آهک همه نمونه‌ها بیش از 25 درصد می‌باشد. مناطق مختلف دارای درصد کربن آلی پایینی بوده و بیشترین میزان به بدره عراق (%1.18) و کمترین به نجف (%0.16) تعلق می‌گیرد. sar عمده خاک‌های عراق بیش از 13 و سدیمی شدید و در ذرات گردوغبار، sar نیز نسبتاً بالا می‌باشد. نتایج کانی‌شناسی پودری نشان داد که کانی‌های غالب در خاک‌های عراق و گردوغبار استان ایلام کلسیت، ژیپس، کوارتز و پالیگورسکیت می‌باشند. نتایج بررسی‌های xrd در نمونه‌ها رس خاک عراق و گردوغبار استان ایلام بیانگر حضور کانی‌های کائولینیت، کلریت، ایلایت و اسمکتیت می‌باشد. به‌طورکلی نتایج تجزیه‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌شناسی بیانگر این است که مناطق بیابانی در کشور عراق منشا تولید ذرات گردوغبار در استان ایلام می‌باشد و طوفان‌های گردوغبار در دراز مدت می‌تواند باعث شور و سدیمی شدن خاک سطحی اراضی استان ایلام ‌شود.

Mineralogy and physicochemical properties of Iraqi surface soil and dust particles in Ilam province

Dust phenomenon is one of the important climatic and environmental hazards in arid and semiarid regions of the world. The aim of this study is to determine the mineralogical and physicochemical properties of some soil samples in Iraq and dust particles in Ilam province in order to find out the origin of dust. Dust samples were collected from Ilam, Mehran and Dehloran cities. In addition, some surface soil samples were collected from different parts of Iraq as the source of dust. Physicochemical and mineralogical analysis of dust and soil samples was fulfilled. The results revealed that the highest percentage of particles forming Iraqi dust and dust in Ilam province are sand and silt and clay was the least. Electrical conductivity in all samples was more than 4 dS/m in both samples meaning as saline classes and pH of the samples was similar in dust of Ilam and Iraqi soils, and showed the neutral to alkaline range. The lime content of all samples was more than 25%. Different regions had low organic carbon percentage, the highest rate was in the Iraqi margin (1.18%), and the lowest was in Najaf (0.16%). The SAR of most Iraqi soils was more than 13 and showed severe alkalinity in dust particles, SAR is also relatively high. Mineralogical results showed that dominant minerals in Iraqi soils and dust of Ilam province are calcite, gypsum, quartz and palygorskite. The results of XRD studies in clay samples of Iraqi soil and Ilam province dust indicated the presence of minerals such as kaolinite, chlorite, ilite and smectite. Overally, the results of physical, chemical, and mineralogical analysis indicated that desert regions in Iraq are the sources of dust production in Ilam, and that dust storms can lead to salinity and alkalinity of the surface soil in Ilam province.