تحلیل و بررسی شاخص‌های خشکسالی هیدرولوژیکی استان کردستان

استان کردستان در سال‌های اخیر با افت چشم‌گیر سطح آب زیرزمینی مواجه شده است. در این پژوهش، فاصله زمانی بین وقوع خشکسالی‌ هواشناسی و خشکسالی‌ هیدرولوژیکی، در جهت تمهیدات لازم برای مقابله با خشکسالی‌ ناشی از کمبود منابع آبی سطحی و زیرزمینی تعیین شد. به‌همین دلیل، وضعیت خشکسالی‌‌ هیدرولوژیکی استان کردستان با استفاده از شاخص منابع آب زیرزمینی (‌gri) و شاخص خشکسالی‌‌ جریانات رودخانه‌ ای (sdi) ارزیابی و با شاخص‌های خشکسالی‌‌ هواشناسی مقایسه شد. مطابق نتایج، شاخص gri طی دوره آماری 30 ساله (1393-1363) در مقایسه با شاخص sdi در مقیاس زمانی و دوره آماری یکسان از مقادیر بالاتر بیشینه شدت خشکسالی‌ و بیشینه تداوم خشکسالی‌‌ برخوردار است. نتایج حاصل از شاخص gri در دوره آماری مورد مطالعه نشان داد که خشکسالی‌‌ نرمال دارای بیشترین درصد فراوانی است. بر اساس نتایج آزمون منکندال، در تمام مقیاس‌های زمانی شاخص sdi دارای تغییرپذیری بالاتری نسبت به شاخص‌های خشکسالی‌‌ هواشناسی است. همچنین، از مدل زنجیره مارکف برای پیش‌بینی حالت فعلی یک سیستم به حالت‌های قبلی استفاده شد و با توجه به دوره آماری، این مدل دقت و صحت خوبی نشان داد. طبق نتایج مورد مطالعه، به‌طور میانگین، احتمال تعادل دوره‌های خشک، مرطوب و نرمال در ایستگاه‌های منطقه به‌ترتیب 31، 29 و 40 درصد است که این بدین‌معنی است که در بیشتر مواقع منطقه از نظر اقلیمی در شرایط نرمال قرار دارد، در حالی‌که احتمال وقوع شرایط خشک و مرطوب خیلی به هم نزدیک است. همچنین، شاخص بارندگی و تبخیر تعرق استاندارد شده (spei) در مقیاس 12 و 24 ماهه با سه ماه تاخیر با شاخص gri بیشترین همبستگی را دارد که حاکی از تاثیرگذاری خشکسالی‌‌ هواشناسی پس از گذشت دو سال و بیشتر بر سطح آب زیرزمینی است که با اطلاع از آن مدیران اجرایی می‌توانند از ایجاد بحران‌های ناشی از اثرات خشکسالی‌‌ هیدرولوژیکی جلوگیری کنند.

Analysis and evaluation of hydrological drought indicators in Kurdistan Province

In recent years, Kurdistan Province has faced a dramatic decline in groundwater levels. In this research, the time interval between the occurrence of meteorological drought and hydrological drought was determined for the necessary measures to cope with the drought caused by the lack of surface water and underground water resources. Therefore, the hydrological drought situation in Kurdistan Province was evaluated using Groundwater Resources Index (GRI) and Streamflow Drought Index (SDI) and compared with meteorological drought indicators. The GRI and SDI time series for the 30 years of studied period of 19822014 was intercompared. The GRI showed the highest percentage of frequency of normal period. According to the results of ManKendall test, in all time scales, SDI has a higher variability than the meteorological drought indicators. Knowing the interval between the occurrence of meteorological drought and hydrological drought will help managers to cope with the drought caused by a shortage of surface water resources in the interior ministry, The Markov chain model used to predict the current state of a system with regard to the previous state in the statistical period showed good performance. According to the results of the study, on average, the probability of dry, wet and normal periods in the stations was 31, 29, and 40 percent, respectively. This means that in most cases, the region is in normal climatic condition, while the likelihood of wet and dry conditions is very similar. Also, SPEI with12 and 24 months’ time scales have the highest correlation with GRI index at 3 months lagtimes, which showed the effects of meteorological drought on groundwater level even after two years or more. By considering the results of this study, the executive directors of water in the province can mitigate the effects of the crises caused by the hydrological droughts.