تعیین رتبه رسوبدهی زیرحوزه‌های آبخیز حبله‌رود بر اساس فرسایش‌پذیری سازندهای زمین‌شناسی

رتبه‌ بندی فرسایش‌ پذیری سازندهای زمین ‌شناسی حوزه‌های آبخیز، در شناسایی و تعیین اولویت زیرحوضه‌ها از منظر تصمیم‌سازی و عملیاتی در مدیریت حوضه از اهمیت خاصی برخوردار است. از این‌رو، تحقیق حاضر با هدف اولویت‌ بندی اجرای عملیات حفاظت خاک در زیرحوزه‌های آبخیز حبله‌ رود واقع در شمال گرمسار بر اساس درجه حساسیت واحدهای سنگی به فرسایش انجام شد. روش کار بر پایه نظر کارشناسی و عملیات میدانی آزمایش شبیه‌ساز باران و مقایسه با نتایج مدل ‌های تجربی برآورد فرسایش و رسوب استوار بود. نتایج حاصل از اجرای آزمایش شبیه‌ ساز باران برای رتبه‌ بندی فرسایشی زیرحوضه‌ها با نتایج حاصل از مدل‌ های تجربی psiac ،epm و swat مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که رتبه‌ بندی فرسایشی زیرحوضه‌ها بر اساس شبیه‌ ساز باران در 12 زیرحوضه از 21 زیرحوضه با نتیجه سه مدل یاد شده هم‌خوانی کامل دارد. در شش زیرحوضه با دو مدل و در سه زیرحوضه باقی‌مانده فقط با یک مدل هم‌خوانی داشته است. نتایج شبیه‌سازی باران، بیشترین تطابق را با مدل psiac با رسوب ویژه 9.02 تن در کیلومتر مربع در سال ارائه کرده، بر اساس نتایج داده ‌های مشاهداتی ایستگاه رسوب ‌سنجی بن کوه، رسوب ویژه 8.02 تن در کیلومتر مربع در سال بدون در نظر گرفتن بار بستر مشخص شد که مدل psiac مطمئن‌ ترین نتیجه برآورد رسوب را ارائه کرده است. بدین ترتیب، هم‌خوانی نتایج شبیه ‌ساز باران در رتبه‌بندی فرسایشی زیرحوضه‌ها با مدل psiac، نشان می ‌دهد که نتایج رسوب‌دهی حوضه مبتنی بر واحدهای سنگ ‌شناسی به کمک باران‌ساز قابل ‌اطمینان بوده، می‌ توان با تکیه ‌بر داده‌های مشاهداتی سهل‌ الوصول باران‌ساز، نسبت به اولویت‌بندی حوضه‌های مشابه به فرسایش با درجه اطمینان 90 درصد اقدام و نتایج آن را در اولویت مکانی انجام کارهای حفاظتی حوضه ‌ها به‌کار بست.

Determination of sediment yield of watershed basins based on sensitivity to erosion of geological formations

The erosion rate ranking of geological formations can be a useful way for identifying and prioritizing the watershed subbasins and it is important in view of decision making and management of the watersheds. Therefore, the present research was conducted with the aim of prioritizing the implementation of soil conservation operations in the Hablehrood subbasins in northern Garmsar based on the degree of sensitivity of rock units to erosion. The method is based on the expert opinions and rainfall simulator experiment and comparison of the obtained results with erosion and sediment estimations of empirical models such as PSIAC, EPM and SWAT. Results showed that erosion rate ranking of the subbasins based on the results of rainfall simulator conformed to the output of the three mentioned models in 12 subbasins of 21 subbasins and in other six subbasins with two models, and in the remaining three subbasins, it only conformed to one model output. Rainfall simulation results showed the highest correlation with the PSIAC model with a specific sediment yield of 9.2 t km2 and based on the results of the observation data of the Bonkouh sedimentdebit station, a special sediment of 8.02 t km2 without considering the bedload, it became clear that the PSIAC model provided the most reliable estimate of sediment yield. Thus, matching the results of rainfall simulator in the erosion rate ranking of subbasins with the PSIAC model shows that the rainfall simulator study on lithology units quite reliable with a 90% confidence level for erosion ranking classification of subbasins and it can be used in similar basins.