ارزیابی مدل j2000g در شبیه‌سازی ذوب برف در حوزه آبخیز لتیان

ذوب برف در حوزه‌ های آبخیز کوهستانی می تواند تاثیر قابل توجهی در تعادل آب و همچنین، در زمان ‌های خاصی از سال مهمترین نقش را در تولید رواناب داشته باشد. در این پژوهش از مدل هیدرولوژیکی توزیعیمکانی فرایندگرا برای حوزه آبخیز لتیان (زیرحوضه رودک) به بزرگی 431 کیلومتر مربع به‌منظور درک و استنتاج توزیع مکانی و زمانی وضع متغیرهایی مانند بارش، رواناب، آب معادل برف (swe) و ذوب برف استفاده شده است. مدل از توزیع مفهوم واحدهای پاسخ هیدرولوژیکی (hru) برای اخذ، شناخت و محاسبه تنوع مکانی در حوضه استفاده می‏کند. مدل برای هر hru در هریک از واحدهای زمانی پارامترهایی چون تجمع و ذوب برف، رطوبت خاک، تبخیر و تعرق واقعی، قابلیت شارژ مجدد آب ‌های زیرزمینی و تولید رواناب را شبیه‌ سازی می‌کند. پارامترهای مدل به‌طور خودکار با استفاده از روش‌های واسنجی مونت ‌کارلو (monte-carlo analysis) و تحول مرکب (sce-ua) اعتبارسنجی شد. واسنجی با مقایسه مقدار رواناب اندازه ‌گیری شده به مدت 11 سال از اکتبر 1990 تا سپتامبر 2001 در مراحل زمانی ماهانه با استفاده از معیار کارایی (nash–sutcliffe efficiency)، ضریب تعیین (r^2) و درصد نسبی خطا (pbias) به‌عنوان تابع هدف انجام توسعه داده شد. پس از واسنجی، مدل j2000g، رواناب را با nse=0.82،  و0.83=r^2 و 5.6=pbias نسبت به رواناب اندازه‌ گیری شده، شبیه‌ سازی کرد. در ادامه واحد برف مدل j2000g توسعه داده شد. برای شش ایستگاه برف ‌سنجی hruهای مربوطه استخراج و مدل‌های جداگانه با استفاده از آب معادل برف swe اندازه‌گیری شده، کالیبره شد. مقایسه نتایج شبیه ‌سازی (swe) به‌صورت مجزا برای معیار (nse) مقادیر بین 0.28 تا 0/68و برای معیار (r^²) بین 0.53 تا 0.83 را نشان داد. نتایج به‌دست ‌آمده از مدل و داده ‌های حوضه کالیبره‌ شده برای تمام ایستگاه‌های انباشت و ذوب برف بسیار مناسب برآورد شد، در حالی ‌که نتایج مدل برای ایستگاه ‌‎های برف‌ سنجی حوضه که به‌طور جداگانه کالیبره شدند، از دقت پایین‌ تری برخوردار بود. نتایج نشان داد که دینامیک‌های هیدرولوژیکی و فرایندهای برف زیرحوضه ‌های فرعی حوزه آبخیز لتیان می‏تواند به‌خوبی با مدل j2000g شبیه ‌سازی شود.