بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی و پیش‌بینی پذیرش مردمی سناریوهای مدیریت پوشش‌گیاهی حوضه حبله‌رود

در این مقاله، به پژوهش انجام شده برای بررسی عوامل موثر بر مشارکت مردمی در طرح‌ های آبخیزداری و پیش‌بینی سطح پذیرش مردمی از سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی در حوضه رودخانه حبله‌ رود پرداخته می ‌شود. رودخانه حبله‌ رود در استان ‌های سمنان و تهران قرار گرفته و از جمله حوضه ‌های بین استانی در سطح کشور است. سناریوهای مدیریتی مورد بررسی شامل وضع موجود، تراس ‌بندی، تاغ‌ کاری، پوشش ‌گیاهی جوامع رودخانه، علوفه‌ کاری، کپه ‌کاری، کنتورفارو، درخت‌کاری، قرق، بذرپاشی، بذرکاری، باغ کاری و اگروفارستری هستند. طی مصاحبه حضوری با بهره‌ برداران حوضه، برای هر فرد به تفکیک پرسشنامه‌ ای تکمیل شد. روایی و پایایی پرسشنامه ‌ها مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به رابطه کوکران و با روش نمونه ‌گیری انتساب متناسب به 379 آبخیزنشین از جامعه آبخیزنشینان حوضه مراجعه شد. وضعیت نقش عوامل موثر بر مشارکت مردمی به تفکیک بخش‌ های حوضه بررسی شد. احتمال پذیرش مردمی فعالیت‌های آبخیزداری با روش توزیع احتمالاتی دوجمله‌ ای بررسی شد. سیاست‌های حمایتی مالی دولت به‌عنوان موثرترین عامل در مشارکت مردمی حوضه حبله ‌‎رود شناخته شد. این عامل از نظر مردم ساکن در بخش‌ های سرخه و ایوانکی، بیشترین امتیاز را داشت. مشارکت مردمی در چهار شکل حمایت اجتماعی، مشارکت نیروی انسانی، مشارکت مالی و مشارکت نیروی انسانی و مالی با هم بررسی شد. نتایج نشان می‌ دهد که سناریوهای اگروفارستری و باغ کاری بیشترین مشارکت نیروی انسانی و مالی (بیشترین درصد مشارکت در بخش ‌های مرکزی فیروزکوه و مرکزی دماوند) را به خود اختصاص می ‌دهند. نتایج حاصل از توزیع دوجمله ‌ا‌ی نشان می ‌دهد که سناریوهای اگروفارستری و باغ کاری از دیدگاه بهره‌ برداران حوضه بیشترین پذیرش مردمی را دارند. نتایج این پژوهش قابل استفاده به‌وسیله مدیران و تصمیم ‌گیران آبخیز برای حفظ منابع آب و خاک و افزایش قابلیت اجرایی فعالیت ‌های مدیریتی، در مقیاس آبخیز است.