بررسی تاثیر کاربری اراضی و شیب دامنه بر حجم رواناب تولیدی با استفاده از باران ساز مصنوعی در حوزه آبخیز کاکا شرف (لرستان)

مطالعه عوامل موثر بر حجم رواناب و ارزیابی روش‌های کنترل آن‌ها یکی از راه ‌کارهای ضروری برای مدیریت صحیح حوزه‌های آبخیز است. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات طبقات شیب و نوع کاربری اراضی بر رواناب تولید شده با استفاده از شبیه‌ساز باران در شش زیرحوضه از حوزه آبخیز کاکاشرف از سرشاخه های حوزه آبخیز کرخه در استان لرستان انجام گرفت. به این منظور بر اساس نقشه کاربری اراضی منطقه، شش واحد کاری (زیرحوضه) با سه نوع کاربری مرتع، جنگل و زراعت و در سه طبقه شیب 10، 20 و 30 درصد انتخاب شد. مقدار رواناب در مجموع طی 93 مورد آزمایش به وسیله شبیه‌ساز باران، اندازه‌گیری شد. دستگاه شبیه‌ساز باران مورد استفاده از نوع باران ساز غیر فشاری از جنس پلکسی گلاس به ابعاد 83.5×119 سانتی‌متر و به ارتفاع 1.60 متر بود. به‌منظور تجزیه ‌و تحلیل آماری از نرم‌افزار sas استفاده شد. با توجه به نتایج به‌دست ‌آمده، میانگین، کمینه و بیشینه رواناب در حوضه به‌ترتیب برابر  1499، صفر و 9100 میلی‌لیتر بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین زیرحوضه‌های مختلف از نظر حجم رواناب تولید شده، تفاوت معنی‌دار در سطح یک درصد وجود دارد. همچنین، اثر متقابل زیرحوضه و نوع کاربری اراضی از نظر حجم رواناب اختلاف در سطح یک درصد و معنی‌دار بود. بین حجم رواناب و شیب تفاوت معنی‌داری در سطح یک درصد وجود داشت که با افزایش شیب از 10 به 30 درصد حجم رواناب تولید شده افزایش یافت. بین سه کاربری مرتع، جنگل و زراعت از نظر مقدار رواناب تولید شده، تفاوت معنی‌دار در سطح یک درصد مشاهده شد و بیشترین حجم رواناب مربوط به کاربری جنگل بود.