تاثیر مرحله برداشت میوه بر مقدار و ترکیب اصلی در اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare) بومی همدان

انتخاب مرحله و زمان مناسب برداشت در یک منطقه خاص با توجه به گونه گیاه دارویی و اندام حاوی اسانس می تواند یکی از عــوامل مهم و تاثیر گذار بر کیفیّت و کمیّت اسانس باشد. در پژوهش حاضر، بهترین مرحله برداشت در پرورش گیاه رازیانه foeniculum vulgare، توده بومی همدان که از رایج ترین توده های در حال کشت و کار ایران می باشد، مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در یک سال زراعی انجام پذیرفت. میوه ها در دو مرحله واکسی شدن و رسیدگی کامل برداشت شد و پس از خشک شدن در سایه، اسانس آن به روش تقطیر گردشی با دستگاه کلونجر استخراج گردید و بازده اسانس به روش وزنی-وزنی اندازه گیری شد. پس از ارزیابی کمیّت اسانس، کیفیّت آن با استفاده از دستگاه های کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc-ms) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مرحله رشدی میوه هنگام برداشت، اثر معــنی داری بر مقدار اسانس در میوه رازیانه دارد. به طوری که که بیشترین درصد اسانس در وزن خشک (43/3%)، مربوط به مرحله واکسی میوه بود. نتایج حاصل از شناسایی ترکیب های تشکیل دهنده اسانس نیز نشان داد که بیشترین جز اسانس در هر دو مرحله برداشت آنتول است که مقدار آن حدود 76% برآورد شد. این یافته حاکی از آن است که درصد ترکیبات تشکیل دهنده اسانس تحت تاثیر مرحله برداشت قرار نمی گیرد ولی به طورکلی در مرحله واکسی شدن میوه، این اندام دارای مقدار اسانس بیشتری نسبت به مرحله رسیدگی کامل میوه است.