تحمل به تنش یخبندان ژنوتیپ‌های مرکبات تحت دو دمای زیر انجماد

اکثر گیاهان خانواده مرکبات درختانی حساس به یخبندان می‌باشند که وقوع اجتناب‌ناپذیر یخبندان‌های دوره‌ای، خسارات وسیعی بر عملکرد آن‌ها به‌جا می‌گذارد. به‌منظور مقایسه 110 ژنوتیپ مرکبات در واکنش به دو سطح تنش سرمایی (c°3- و c°6-)، تعداد 76 ژنوتیپ طبیعی ناشناخته و 34 ژنوتیپ شناخته‌شده در آزمایش اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در پژوهشکده تحقیقات مرکبات و میوه‌های نیمه گرمسیری رامسر مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس برای هشت صفت مرتبط با تحمل به سرما نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین افراد جمعیت مورد مطالعه وجود داشت. بیش‌ترین مقدار صفت نشت‌یونی (84/55 درصد)، آب گزیدگی (70/2) و پراکسیداسیون لیپیدها (12/2 میکروگرم در گرم وزن‌تر برگ) در دمای c°6- برآورد گردید. بر اساس تجزیه خوشه‌ای و هم‌گروهی ژنوتیپ‌ها، میزان قرابت ژنوتیپ‌های مجموعه موردمطالعه از جنبه صفات مرتبط با تحمل تنش سرما مشخص شد. بالاترین همبستگی مثبت معنی‌دار در سطح یک درصد، بین دو صفت نشت‌یونی و آب‌گزیدگی برگ مشاهده شد (97/0= r). در بین بیوتیپ‌های ناشناخته، فقط نمونه‌های g32 و g71 ارزشی نزدیک به ژنوتیپ‌های متحمل شناخته شده نشان دادند. همچنین ژنوتیپ‌های پونسیروس، سیتروملو، نارنج اف‌تایپ، نارنج معمولی و ارقام نارنگی اونشو و اکیتسو که انحراف از میانگین کل استانداردشده منفی قابل توجه برای صفات نشت‌یونی (367/1-)، آب‌گزیدگی برگ (423/1-) و پراکسیداسیون لیپیدها (684/0-)، داشتند، واجد انحراف از میانگین کل استاندارد شده مثبت برای سایر صفات مطلوب (محتوای پرولین، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، کربوهیدرات‌های کل و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی) بودند، لذا این ژنوتیپ‌ها جهت استفاده در برنامه‌های به‌نژادی تحمل به سرما می‌توانند بسیار ارزشمند باشند.

frost stress tolerance in citrus genotypes under two subfreezing temperatures

most of the plants in the citrus family are sensitive to cold stress. therefore, the inevitable occurrence of periodic frost causes extensive damage to their functions. with the purpose of comparing 110 citrus genotypes’ reaction to the two levels of cold stress (-3°c and -6°c), 76 unknown natural genotypes and 34 known genotypes from ramsar citrus and sub-tropical fruits research institute were studied based on the split-plot design with three replications. the results of variance analysis for the eight traits related to cold tolerance showed that there was a significant difference between the examined accessions. according to cluster analysis, the genotypes in each temperature demonstrated a relatively different grouping pattern after the employment of euclidean distance squares and the furthest neighbors’ method. the highest amount of electrolyte leakage (55.84%), leaf water soaking (2.70) and lipid peroxidation (2.12 μg/g leaf fresh weight) were estimated at -6°c and recorded at -3°c for other traits. the relationship between the studied panels was determined by considering the common group and the traits in question. g32 and g71 genotypes were merely found to be close to the tolerant genotypes. regarding the negative deviation from the standardized mean for electrolyte leakage (-1.367), leaf water soaking (-1.423) and lipid peroxidation (-0.684), along with the positive values of other traits (proline content, antioxidant capacity, total soluble carbohydrates and antioxidant enzymes), genotypes poncirus, citrumelo, off type sour orange, sour orange, satsuma mandarin, and okitsu are of great usage value in cold tolerance breeding programs.