اثر محلول‌پاشی برگی مس و روی بر ویژگی‌های زراعی و عملکرد کمی و کیفی ارقام گندم دیم در استان کردستان

گندم از مهم‌ترین گیاهان زراعی دنیا می‌باشد که پایین بودن غلظت عناصر غذایی کم‌مصرف آن، در کشور ایران، مساله‌ساز شده است. از دلایل این امر کمبود فرم قابل جذب این عناصر غذایی در خاک می‌باشد. بر این اساس در سال زراعی 93-1392 آزمایشی در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه کردستان اجرا شد. در این پژوهش، اثر محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی روی و مس بر برخی خصوصیات مورفولوژیک و کیفیت و کمیت عملکرد دانه ارقام گندم دیم در منطقۀ کردستان بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل ارقام گندم دیم در چهار سطح (سرداری، ریژاو، کریم و آذر2) و محلول‌پاشی عناصر کم‌مصرف در چهار سطح (شاهد، محلول‌پاشی روی، محلول‌پاشی مس، محلول‌پاشی توام روی و مس) در دو مرحلۀ ساقه‌دهی و سنبله‌دهی بودند. نتایج آزمایش نشان داد بین ارقام مختلف گندم از لحاظ صفات تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، گلوتن دانه، پروتئین و فسفر دانه اختلاف آماری معنی‌داری وجود داشت. از بین ارقام موردبررسی، رقم سرداری، بالاترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را به خود اختصاص داد. محلول‌پاشی عناصر روی، مس و محلول‌پاشی توام آن‌ها نیز موجب افزایش معنی‌دار تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، غلظت روی در دانه و غلظت مس در دانه گردید. به‌نظر می‌رسد محلول‌پاشی عناصر کم‌مصرف روی و مس می‌تواند در بهبود خصوصیات کمی و کیفی گندم موثر باشد.

effect of cu and zn foliar application on agronomic traits, quantitative and qualitative yield of dryland wheat cultivars in kurdistan province

wheat is one of the most important crops in the world, that it’s low concentration of microelements is a serious problem in iran. one of the reasons of this problem is the deficiency of the absorbable forms of these elements in soil. the field experiment was conducted in the kurdistan university research station in 2013-2014. in this research the effects of zinc and copper foliar application were investigated on some morphological traits, quality and quantity of grain yield of wheat cultivars in kurdistan region. experimental design was randomized complete block design with factorial arrangement of treatments with three replications in dryland condition. experimental factors were four wheat cultivars (sardari, rizhaw, karim and azar2) and four levels of foliar application (0, zn, cu, and zn + cu) in two stages including stem elongation and booting. the results showed that there were significantly difference between cultivars for plant height, spike number, seed number per spike, 1000 seed weight, grain yield, biological yield, grain protein, grain gluten and grain phosphorus concentration. the highest values of grain yield and biological yield belonged to sardary cultivar in comparison with evaluated cultivars. foliar application levels including zn, cu and zn+cu significantly increased spike length, seed number per spike, grain yield, biological yield, grain zinc and copper concentration. it seems that zinc and copper foliar application has positive effect on wheat quantitative and qualitative characteristics.