بررسی کمّیت و کیفیت ترکیبات اسانس چهار گونه بومادران (achillea spp.)

اسانس ‌ها ترکیبات فراری هستند که به ‌عنوان متابولیت ثانویه در گیاهان دارویی ساخته می‌شوند. جنس achillea یکی از گیاهان مهم دارویی تیره کاسنی می‌باشد که اسانس آن خاصیت ضدباکتری و ضدتورمی دارد. در این پژوهش به بررسی و مقایسه کمّیت و کیفیت ترکیبات اسانس چهار گونه بومادران شامل بومادران کوتاه دشتی (a. wilhelmsii)، بومادران زرد و مزرعه‌روی (a. biebersteinii)، بومادران مویین (a. setacea) و بومادران بیابانی (a. tenuifolia) رویش یافته در استان آذربایجان غربی پرداخته شد. بدین منظور نمونه‌برداری از گیاهان در فصل بهار و در زمان گل‌دهی انجام گرفت و پس از خشک نمودن آن‌ها، اسانس‌گیری از سرشاخه‌های گل‌دار به روش تقطیر با آب مقطر با دستگاه کلونجر به مدت چهار ساعت انجام شد. شناسایی ترکیبات اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌نگار جرمی (gc/ms) انجام گردید. بازده اسانس بین گونه‌ها از 0.52 تا 0.82 درصد می‌باشد. درمجموع 29 ترکیب در اسانس گونه‌های موردمطالعه با میزان 90.57 تا 96.21 درصد شناسایی شد. ترکیبات کامفور، کامفن، آلفا-پینن، آلفا- ترپینئول، بتا-پینن ترکیبات غالب اسانس در همه گونه‌ها بودند. طبق این نتایج، گونه بومادران کوتاه دشتی (a. wilhelmsii) به‌دلیل داشتن درصد بالای کامفور (37.40 درصد) و بومادران زرد و مزرعه‌روی (a. biebersteinii) به دلیل داشتن درصد بالای 1و8- سینئول (55.51 درصد) می‌توانند در صنایع دارویی، غذایی، عطرسازی و برنامه‌های به‌ نژادی مورد استفاده قرار گیرند.

study of the qualitative and quantitative assesment of essential oil components of four sepecies in yarrow (achillea spp.)

essential oils are volatile compounds that are made as secondary metabolites in medicinal plants. the genus achillea is one of the most important medicinal plants of the compositeae family that its essential oil has anti-bacterial and anti-inflammatory properties. in this study, the essential oil components of four different yarrow species including (a. wilhelmsii), (a. biebersteinii), (a. setacea) and (a. tenuifolia) were evaluated in west azarbayjan province. plant sampling was done in the flowering stage in the spring. the essential oil was extracted from dried plants using klevenger’s for four hours and identification of essential oil components was performed by mass spectrophotometer (gc/ms) gas chromatography apparatus. essential oil yields varied from 0.52 to 0.82%. in general, 29 components were identified in the essential oil of the studied species with amount of 90.57 to 96.21 percent. the components camphor, camphene, alpha-pinene, alpha-terpineol, beta-pinene were the dominant components in the essential oils of all species. the species of a. wilhelmsii with high levels of camphor (37.4%) and a. biebersteinii due to the high percentage of 1,8-cineol (55.51%) can be used in pharmaceutical, food and perfumery industry and breeding programs.