گزینش ارقام آفتابگردان بر اساس تحمل به تنش کم ‌آبی، توزیع ماده خشک و عملکرد دانه

توزیع ماده خشک در اندام ‌های رویشی و زایشی و عملکرد دانه 11 هیبرید آفتابگردان در شرایط مختلف رطوبتی در کرج طی سال‌های 1391 و 1392 ارزیابی شد. به این منظور سه آزمایش جداگانه شامل آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس a به‌ترتیب برای شرایط آبیاری مطلوب، تنش متوسط و شدید در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان دادند که افزایش ارتفاع تاثیر مثبتی بر عملکرد دانه داشت. ارتفاع گیاه در شرایط تنش متوسط 10.1 درصد و در شرایط تنش شدید 17.2 درصد در مقایسه با آبیاری کامل کاهش یافت. نقش وزن ساقه بر عملکرد دانه بیش از وزن طبق بود. در شرایط آبیاری مطلوب گیاهان ساقه‌های قطورتری تولید کردند و امکان انتقال ماده خشک بیش‌تری را به دانه‌ها مهیا کردند. اما در تنش شدید که اندازه طبق‌ها کاهش یافت، بخش عمده ماده خشک در توسعه طبق به مصرف رسید. بالاترین نسبت وزن دانه به طبق از تنش متوسط به‌دست آمد. افزایش نسبت تخصیص ماده خشک دانه به طبق در شرایط تنش شدید سبب رشد خطی تعداد و وزن دانه شد. عملکرد دانه در شرایط تنش متوسط و شدید به‌طور متوسط به میزان 18 و 33 درصد کاهش یافت. هیبرید برزگر با حفظ تعداد دانه و وزن دانه در شرایط تنش از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بود. ارزیابی حساسیت و تحمل به خشکی نشان داد که شاخص‌های تحمل به خشکی، میانگین حسابی و هندسی عملکرد همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه در سطوح تنش داشت و با توجه به شاخص‌ها، هیبریدهای برزگر و سانبرو برتر سایر ارقام و هیبریدها بودند.

selection of sunflower cultivars based on water deficit stress tolerance, dry matter partitioning and grain yield

dry matter partitioning in vegetative and reproductive organs and yield of 11 sunflower hybrids were evaluated in different irrigation program during 2013 and 2013 in karaj, iran. three separate experiments including irrigation after 60, 120 and 180 mm evaporation from evaporation pan, class a as base of randomized complete block design were sutdied as control, mild and severe stress conditions, respectively. the results showed the plant height was decreased by 10.1% under mild stress and 17.2% under severe stress compared to control. although, increasing of the height had a positive effect on grain yield, but the stem weight was more effective than head weight on grain yield. in control irrigation, plants produced thicker stems that made to translocate more dry matter to the grain. but under severe stress conditions, the  head diameter decreased, and the most of the dry matters were used in the head development. the highest grain to head weight ratio was obtained from mild stress. in severe stress conditions, the grain to head weight ratio  went up and it caused to rise linear growth of grain number and weight. grain yield was diminished on average of 18% and 33% under mild and severe stress conditions, respectively. in the stress conditions, barzegar hybrid had the highest grain yield for maintaining the number and weight of grain in the heads. the evaluation of strees susceptibility and tolerant showed that sti, mp and gmp indices had a positive and significant correlation to yield and, barzegar and sunbro hybrids were superior thant cultivars and hybrids.