ارزیابی تحمل به تنش خشکی آخر فصل در ژنوتیپ‌های آفتابگردان (hellianthus annuus l.)

تنش خشکی یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که گیاه با آن روبرو می‌گردد. به‌منظور مطالعه تاثیر تنش خشکی در آفتابگردان، تعداد 12 ژنوتیپ در سال زراعی 1395 تحت شرایط نرمال و تنش خشکی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در شرایط نرمال و تنش خشکی ژنوتیپ‌های progress (به‌ترتیب 5572.26 کیلوگرم در هکتار و 4999.70 کیلوگرم در هکتار) و sor (به‌ترتیب 5445.13 کیلوگرم در هکتار و 4753.81 کیلوگرم در هکتار) دارای بیش‌ترین پتانسیل عملکرد دانه بودند. 11 شاخص تحمل و حساسیت به تنش بر اساس میزان عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش خشکی محاسبه گردیدند. شاخص‌های mp، gmp، sti، harm، yi و di به دلیل همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه تحت هر دو شرایط نرمال و تنش، جهت تعیین ژنوتیپ‌های متحمل و حساس به تنش خشکی مورداستفاده قرار گرفتند. دو مولفه اول حاصل از تجزیه به مولفه‌های اصلی شاخص‌های تحت مطالعه و عملکرد دانه در هر دو شرایط مجموعاً بیش از 99 درصد تغییرات را توجیه کردند. ضرایب حاصل از تجزیه به مولفه اصلی شاخص‌ها، مولفه اول را تحت عنوان مولفه پتانسیل عملکرد دانه و تحمل به تنش خشکی و مولفه دوم را به‌عنوان مولفه حساسیت به تنش خشکی نام‌گذاری کردند. تجزیه خوشه‌‌ای بر اساس مقادیر مولفه‌های اول و دوم حاصل از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی، ژنوتیپ‌ها را در پنج گروه مستقل طبقه‌بندی نمود. ژنوتیپ‌های استفاده‌شده در مطالعه حاضر نسبت به تنش خشکی تنوع ژنتیکی بالایی را نشان دادند. درنهایت ژنوتیپ‌های progress و sor متحمل‌ترین و ژنوتیپ‌ lakomka حساس‌ترین ژنوتیپ به تنش خشکی آخر فصل انتخاب شد.

evaluation of tolerance to terminal drought stress in sunflower genotypes (hellianthus annuus l.)

water stress is one of the most important challenges that the plant faces. regarding the importance of drought stress and its effect on plant yield, 12 oilseed sunflower genotypes under normal and drought stress conditions were evaluated in the year 2016. in conditions of normal and drought stress, genotypes of progress and sor had the highest grain yield potential respectively. 11 tolerance and stress susceptibility indices were calculated based on grain yield in non-stress and drought stress conditions. the mp, gmp, sti, harm, yi and di indices were used due to positive and significant correlation with grain yield under both normal and stress conditions for identification and selection of tolerant and sensitive drought stress genotypes. the first two components of the analysis of the main components of the studied indices and grain yield in both conditions justifies more than 99% of the variation. the coefficients of the analysis of the main components of the indices, the first component was named as the component of grain yield potential and drought stress tolerance and the second component as a component of drought stress susceptibility. cluster analysis based on the values of first and second components derived from drought stress indices, classified genotypes into five independent groups. the genotypes used in this study showed high genetic diversity in drought stress. finally, the progress and sor genotypes were the most tolerant and the lakomka genotype was the most sensitive genotype for the end of season drought stress.