ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های برنج تحت اقلیم مرطوب شمالی ایران

هدف این پژوهش مطالعه میزان پایداری و سازگاری 12 لاین امیدبخش برنج به‌همراه دو رقم شاهد (فجر و ندا) بود. ژنوتیپ‌ها طی سه سال زراعی (90-1389، 91-1390 و 92-1391) در سه منطقه آمل، ساری و تنکابن در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. در این تحقیق از آماره‌های واریانس محیطی رومر، ضریب تغییرات فرنسیس و کاننبرگ، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، ارزش پایداری امی، واریانس درون مکانی لینز و بینز، ضریب تغییرات درون مکانی و روش رگرسیون تای جهت بررسی پایداری عملکرد دانه لاین‌ها استفاده شد. براساس نتایج آماره واریانس محیطی رومر و ضریب تغییرات، لاین‌های 7، 9 و رقم ندا پایدار و عملکرد قابل قبولی نشان دادند. طبق نتایج روش‌های واریانس پایداری شوکلا و اکووالانس ریک و نیز عملکرد دانه، لاین‌های شماره 1، 7، 9، 12 و رقم فجر بهترین ژنوتیپ‌ها بودند. آماره‌های واریانس درون مکانی و ضریب تغییرات درون مکانی لین و بینز نشان داد که لاین‌های 10، 7 و 1 پایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند. براساس ارزش پایداری امی، لاین‌های 1، 2، 4، 7 و 12 و رقم ندا بیش‌ترین پایداری و عملکرد را به خود اختصاص دادند. نتایج رگرسیون تای نیز نشان داد که لاین‌های 7، 9 و 12 و ارقام فجر و ندا بهترین ژنوتیپ‌ها از نظر پایداری و عملکرد بودند. در مجموع، براساس نتایج روش‌های مختلف، لاین‌های 7 و 9 و رقم فجر پایداری عملکرد بالایی را نشان دادند و و از نظر عملکرد نیز به‌ترتیب برابر با 6032.44، 5879.59 و 5755.81 کیلوگرم در هکتار، دارای عملکرد بیش‌تری از میانگین ژنوتیپ‌ها بودند.

Assessing Grain Yield Stability of Rice Genotypes under Humid Climate of Northern Iran

The purpose of this study was to study the stability and adaptability of 12 advanced lines of rice with two control varieties (Fajr and Neda cultivars). These genotypes were evaluated over 3 years of cultivation (20112013) in a randomized complete block design with three replications and three locations including Amol, Sari and Tonekabon. In this research, the stability statistics including Romer’s environmental variance, Francis and Kannenberg coefficient of variation, Wrick’s ecovalance, Shukla stability variance, AMMI stability value, lin and Binns parameter, within location coefficient of variation and Tai regression method were used to evaluate genotypes stability. Based on environmental variance and coefficient of variation, lines 7, 9 and Neda cultivar were stable and showed acceptable yield. According to Shukla stability variance, wrik’s ecovalance parameters and yield, lines 1, 7, 9, 12 and Fajr cultivar were the best genotypes. The results of variance and Lin and Binns parameter indicated that lines 10, 7 and 1 were the best genotypes. Based on AMMI stability parameter, lines 1, 2, 4, 7, 12 and Neda variety showed the best stability and yield. Tai regression results indicated that lines 7, 9, 12, and Fajr and Neda cultivars had the best stability and yield. Based on all methods, lines 7, 9 and Fajr cultivar were identified stable and with the  yield of 6032.44, 5879.59 and 5755.81 kgr/ha respectively stayed above the average of all genotypes.