تغییرات فیزیولوژیکی و عملکرد ناشی از تاخیر در آبیاری در سورگوم اسپیدفید و ارقام ارزن

به‌منظور ارزیابی تحمل به خشکی سه رقم ارزن و یک رقم سورگوم، آزمایشی به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی شامل سه دور آبیاری پس از 80 (شاهد)، 120 و 160 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس آ، عامل فرعی شامل چهار رقم سورگوم (sorghum bicolor cv. speedfeed)، ارزن باستان (setaria italica cv. bastan)، ارزن پیشاهنگ (panicum miliaceum cv. pishahang) و ارزن نوتریفید (pennisetum americanum cv. nutrifeed) و عامل فرعی به‌عنوان زمان نمونه‌برداری از برگ پرچم شامل سه مرحله‌ی قبل، یک و سه روز بعد از آبیاری بود. تاخیر در آبیاری علاوه‌بر کاهش رنگیزه‌های برگ و عملکرد علوفه، باعث افزایش پرولین، ساکارز و قندهای محلول برگ گردید. تداوم اثرات تنش خشکی در روزهای بعد از آبیاری نیز مشاهده شد. براساس نتایج، برای ارقام موردمطالعه، دور آبیاری تا سطح 120 و 160 میلی‌متر تبخیر، به‌ترتیب تنش خشکی محدود و شدید را ایجاد کرد. حداقل زمان برای جبران اثرات تنش خشکی با شدت محدود، 3 روز بعد از آبیاری بود. در هر دور آبیاری، سورگوم اسپیدفید بیش‌ترین عملکرد را تولید کرد. حداکثر عملکرد خشک علوفه نیز از دور آبیاری شاهد و سورگوم اسپیدفید (9376 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. پرولین و ساکارز برگ به‌عنوان تنظیم‌کننده اسمزی، با عملکرد علوفه همبستگی مثبت داشتند. هم‌چنین سورگوم اسپیدفید دارای قدرت تطابق‌پذیری بیش‌تری بود و بعد از انجام آبیاری، سریع‌تر از ارقام ارزن موردمطالعه خسارت‌های وارده را ترمیم کرد.

Physiological Changes and Yield in Speedfeed Sorghum and Millet Cultivares Affected by Delayed Irrigation

To evaluate drought tolerance of three cultivares of forage millet and one variety of sorghum, this experiment was conducted as split split plot based on a randomized complete block design with three replications. Irrigation frequencies consisted of irrigation after 80 (control), 120 and 160 mm evaporation from class A pan as main plots and subplots was consisted of sorghum cultivar (Sorghum bicolor cv. Speedfeed) and three cultivares of millet (Setaria italica cv. Bastan, Panicum miliaceum cv. Pishahang and Pennisetum americanum cv. Nutrifeed). Flage leaf sampling was done at three stages, before, one and three days after irrigation. According to the results, delaying in irrigation caused a reduction in leaf pigments and yield of forage, and it also increased proline, sucrose and soluble sugars of leaf.  Continuation of drought stress effects was observed in the days after irrigation. According to the results for the studied cultivars, 120 and 160 mm evaporations were the moderate and sever irrigation frequencies respectively. It needed at least three days to recover the effects of moderate stress. Speedfeed sorghum produced maximum yield, in each irrigation frequencies. The highest forage dry yield (9376 Kg/ha) belonged to speedfeed sorghum under normal irrigation for. There were positive correlations between yield and proline and sucrose as osmotic regulators, but leaf pigments had no significant correlation. Speedfeed sorghum had also high ability to adapt, and it repaired damages faster than millet cultivares after irrigation.