ارزیابی برهم‌کنش تاریخ کاشت و رقم بر صفات مختلف نخود (.cicer arietinum l) در شرایط آب و هوایی کرمانشاه

نخود یک جایگزین مهم برای آیش سیاه بوده و نقش مهمی در تامین نیاز غذایی انسان، به‌ویژه برای افراد کم‌درآمد دارد. این تحقیق باهدف بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه ارقام زراعی نخود دیم در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. آزمایش به‌صورت طرح کرت‌های خردشده معمولی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ‌های کاشت 20 اسفند، 5 فروردین و 20 فروردین به‌عنوان عامل اصلی و ارقام زراعی عادل، آرمان، آزاد و بیونیج به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد با تاخیر در تاریخ کاشت از 20 اسفند به 20 فروردین تمام ویژگی‌های ارزیابی شده به شکل معنی‌داری کاهش یافتند. ارقام نخود نیز ازنظر ویژگی‌های بررسی شده با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشتند. نتایج برش‌دهی اثرات متقابل نشان داد که ارقام نخود در تاریخ‌های کاشت مختلف ازنظر ویژگی‌های مرفوفیزیولوژیکی با یکدیگر تفاوت داشتند، به‌طوری‌که رقم جدید عادل از کارآمدی بالاتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بود. بیش‌ترین ماده خشک کل (5917.3 کیلوگرم در هکتار) و بیش‌ترین عملکرد دانه (2493.3 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت 20 اسفند و رقم عادل و کم‌ترین ماده خشک کل (1200.0 کیلوگرم در هکتار) و کم‌ترین عملکرد دانه (337.3 کیلوگرم در هکتار) به تاریخ کاشت 20 فروردین و رقم بیونیج متعلق بود. به‌نظر می‌رسد رقم عادل به‌علت برخورداری از ویژگی های برتر مرفولوژیکی نسبت به سایر ارقام به‌ویژه در کشت زودهنگام به‌دلیل بهره‌وری بهتر از شرایط محیطی می‌تواند به‌عنوان رقم زراعی مطلوب در نظر گرفته شود.

Evaluation of the Interaction between Sowing Date and Cultivar on Different Traits of Chickpea (Cicer arietinum L.) in Kermanshah Climate Conditions

Chickpea has an important role in the agricultural systems as alternative for black fallow and also has major impress in human diet, especially for the lowincome people. This study was conducted to evaluate the effect of sowing date on the seed yield of chickpea cultivars in 2015. The experiment was arranged in a split plots design based on randomized complete block design with three replications. Treatments were sowing date (11 March, 25 March and 9 April) as a main plot and chickpea cultivars (Adel, Arman, Azad and Bivanij) as a subplot. The results showed that delayed sowing date from 11 March to 9 April decreased all studied characteristics significantly. The chickpea cultivars also had significant difference in terms of studied traits. The results of interaction indicated that the chickpea cultivars were diverse in different sowing date in terms of the morphophysiological traits. Adel cultivar had higher efficiency than the others. The highest total dry matter (5917.3kg.ha1) and grain yield (2493.3kg.ha1) belonged to sowing date of 11 March and Adel cultivar, and the lowest total dry matter (1200.0kg.ha1) and grain yield (337.3kg.ha1) belonged to sowing date of 9 April and Bivanij cultivar. It seems that because of its better morphophysiological traits, Adel cultivar could be considered as suitable cultivar, especially in the early sowing date due to higher productivity from favorable environmental conditions, compared to the other cultivars.