آنالیز عنصری اسپیر گونه‌های مارچوبه بومی ایران و ارتباط آن‌ها با عوامل محیطی با استفاده از همبستگی کانونیک

هدف تحقیق حاضر ارزیابی ارزش غذایی اسپیر (ساقه خوراکی گیاه) مارچوبه‌های بومی ایران از نظر عناصر پرمصرف نیتروژن، فسفر و پتاسیم و تعیین ارتباط آن با عوامل محیطی و خاکی با استفاده از تجزیه همبستگی کانونیک می‌باشد. بدین‌منظور اسپیرهای مارچوبه از 12 منطقه مختلف ایران جمع‌آوری گردیدند. نتایج مشخص کرد که جنس asparagus در اکثر اقلیم‌های ایران شامل اقلیم‌های مرطوب و معتدل شمال، بیابانی جنوب، سرد و خشک غرب، گرم و خشک مرکز، معتدل کوهستانی و نیز مدیترانه‌ای پراکنده است. خصوصیات کیفی اسپیر نشان داد که میانگین وزن‌تر یک اسپیر در پایه‌های نر 6.57 گرم و در پایه‌های ماده 7.42 گرم است. درصد ماده خشک در پایه‌های نر (16.56 درصد) بیشتر از پایه‌های ماده (14.63 درصد) بود. با توجه به آزمون t تفاوت بین پایه‌های نر و ماده از نظر درصد فسفر، نیتروژن و پتاسیم اسپیر معنی‌دار نبود. مقادیر ضرایب کانونیک استاندارد در اولین متغیر کانونیک عوامل محیطی، حاکی از تاثیر میانگین دمای سالانه و میانگین حداقل دمای سالانه بر نیتروژن و فسفر اسپیر می‌باشد. طبق نتایج بارهای کانونیک، به‌طورکلی اسپیرهای دارای فسفر بالاتر (بیشتر از 0.7 درصد) در مناطقی با ph پایین‌تر (کمتر از 8.2 و نزدیک خنثی) رشد کردند، در همین شرایط میزان پتاسیم اسپیرها، روند کاهشی (تا 2.98 درصد) داشت. هم‌چنین اسپیرهای دارای پتاسیم بالا (بیشتر از 8 درصد) در مناطق با بارندگی پایین‌تر (متوسط سالانه 154 میلی‌متر) و ارتفاع بالاتر (1600 متر) رشد داشتند. کاهش بارندگی و افزایش ارتفاع از سطح دریا باعث کاهش میزان نیتروژن (کمتر از 0.84 درصد) اسپیر شد.