اثر محیط‌کشت، سویه آگروباکتریوم و نور بر القاء ریشه موئین گیاه دارویی خشخاش

یکی از مهم‌ترین گیاهان داروئی، جهت تولید آلکالوئیدهای داروئی، گیاه دولپه‌ای خشخاش papaver somniferum l. می‌باشد. این گیاه تاکنون تنهاترین منبع تجاری برای داروهای ضددرد مورفینان، ضدسرفه کدئین، ضدمیکروب نوسکاپین و تبائین است. آگروباکتری باعث ایجاد بیماری ریشه موئین در محل زخم گیاهان می‌شود و بهینه‌سازی شرایط کشت ریشه موئین می‌تواند باعث افزایش مقدار آلکالوئیدهایی شود که به‌طور طبیعی در ریشه گیاهان تولید می‌شوند. در این تحقیق به‌منظور بهینه‌سازی شرایط با راندمان بالاتر تحریک تولید ریشه موئین، دو آزمایش فاکتوریل مجزا برای دو نوع ریزنمونه اندام هوایی و هیپوکوتیل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. در هرکدام از این آزمایش‌های فاکتوریل، سه نوع فاکتور شامل اثر سه نوع سویه آگروباکتری رایزوژنسیس، دو نوع محیط‌کشت پایه (محیط b5و b1.52) و دو شرایط نوری (48 ساعت تاریکی کامل و 16 ساعت تاریکی/ 8 ساعت روشنایی) موردبررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش ریزنمونه اندام هوایی نشان داد که سویه ar15834 بیش‌ترین درصد القاء ریشه موئین را داشت و برای صفت تعداد شاخه جانبی در یک سانتی‌متر طول ریشه موئین، بیش‌ترین انشعابات فرعی در تیمار باکتری ar15834 و محیط b1.52 مشاهده شد. نتایج آزمایش ریزنمونه هیپوکوتیل نشان داد که مقدار تحریک تولید ریشه موئین نسبت به ریزنمونه اندام هوایی بسیار کمتر بود و سویه ar15834 با شرایط 48 ساعت تاریکی کامل بهترین تیمار است. درمجموع، نتایج این دو آزمایش نشان داد که ریزنمونه اندام هوایی پاسخ بهتری نسبت به ریزنمونه هیپوکوتیل دارد و در این ریزنمونه محیط b1.52 و سویه ar15834 بیش‌ترین مقدار تولید ریشه موئین را داشت.