تحلیل مسیر همبستگی‌های ژنتیکی ویژگی‌های مورفولوژیکی موثر بر عملکرد و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های توت‌فرنگی با استفاده از روش‌های آماری چند‌متغیره

به منظور تعیین روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد، تجزیه همبستگی ها و تعیین اثر مستقیم و غیر مستقیم ویژگی های مورفولوژی بر عملکرد 20 ژنوتیپ توت فرنگی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی کردستان مورد بررسی قرار گرفت. پانزده ویژگی شامل تعداد و سطح برگ، نسبت طول به عرض برگ، اندازه و وزن میوه، عملکرد، طول دمبرگ، تعداد گل آذین در بوته، تعداد میوه، طول گل آذین، تعداد ساقه رونده، تعداد تاج، تعداد گل در بوته و تعداد گل در گل آذین اندازه گیری شدند. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی چهار مولفه اول 73 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه نمودند. با توجه به دندروگرام تجزیه کلاستر به روش وارد و بر اساس مربع فواصل اقلیدسی و با در نظر گرفتن خط برش در فاصله پنج، ژنوتیپ های توت فرنگی مورد مطالعه به پنج گروه اصلی تقسیم شدند. نتایج حاصل از تجزیه بای پلات تا حدود نسبتاً زیادی با نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه کلاستر مطابقت داشت. در تجزیه همبستگی های فنوتیپی و ژنتیکی ویژگی ها، اکثر همبستگی های ژنتیکی، روند مشابهی را با همبستگی های فنوتیپی نشان دادند و در اکثر موارد همبستگی های ژنتیکی بیشتر از همبستگی های فنوتیپی بودند. همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی مثبت و معنی داری بین ویژگی های تعداد برگ، طول دمبرگ، طول گل آذین، تعداد تاج، تعداد گل آذین، تعداد گل درگل آذین، تعداد گل در بوته، درصد تشکیل میوه، تعداد میوه، حجم و وزن میوه با عملکرد مشاهده شد. همبستگی ژنتیکی معنی دار بین ویژگی های تعداد ساقه رونده و نسبت طول به عرض برگ با ویژگی عملکرد مشاهده نشد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که درصد تشکیل میوه، حجم میوه و تعداد میوه با ضریب تبیین 0/95 وارد مدل شدند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که ویژگی حجم میوه بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد داشت و ویژگی تعداد میوه بالاترین اثر غیرمستقیم و منفی را از طریق حجم میوه بر عملکرد توت فرنگی دارا بود.

Path Analysis of Genetic Correlations of Morphological Characteristics Affecting Yield and Grouping of Strawberry Genotypes, Using Multivariate Statistical Technique

In order to determine the relationship between yield and yield components and understanding the direct and indirect effects of morphological traits on yield, twenty genotypes of strawberry were studied. An experiment was done based on a randomized complete block design with three replications at Agricultural Research Center of Kurdistan. Morphological traits (number of leaf, runner, crown, inflorescence, flower and fruit per plant, and leaf area, leaf length/wide, petiole length, number of flower per inflorescence, fruit set, fruit size, inflorescence length, fruit weight and yield) were measured.Four components derived from principal component analysis accounted nearly 73% of whole variability in the evaluated genotypes. All genotypes were grouped into five clusters according to cluster analysis using Ward method and squared Euclidean distance coefficient. Results of biplot, were consistent largely with the results of principal components analysis and cluster analysis. Results of correlation analysis showed similar trends for genotypic and phenotypic correlations and in the most cases, the value for genotypic correlation was greater than phenotypic value. There were positive and significant genotypic and phenotypic correlation between number of leaf, crown, inflorescence, flower and fruit per plant and petiole length, number of flower per inflorescence, fruit set, fruit size, inflorescence length, fruit weight with yield; but correlation between number of leaf, runner and leaf length/wide with yield were not significant. The result of stepwise regression analysis showed that fruit set, fruit size, number of fruit were entered to the regression model with a determination coefficient of 0.95. Genetic Path coefficient analysis revealed that fruit size had the highest direct positive effect on yield and number of fruit had the highest indirect negative effect on yield by fruit size.