پراکنش فضایی شته ی کوچک گردو chromaphis juglandicola (kaltenbach) (homp., aphididae) در باغ های گردوی استان آذربایجان شرقی

چکیده شته ی کوچک گردو،chromaphis juglandicola (kaltenb) ، آفت درختان گردو در بسیاری از مناطق می باشد. نوسانات جمعیت و توزیع فضایی آن در سال 1391 در باغات گردوی ممقان در استان آذربایجان شرقی با نمونه-برداری های هفتگی بررسی شد. نمونه برداری به مدت شش ماه از اوایل اردیبهشت تا اواخر آبان ماه انجام گرفت. کلیه مراحل زیستی شته جداگانه روی 128 کلاستر برگ به دست آمده از هشت درخت گردو شمارش گردیدند. انحراف داده های حاصل از شمارش، از توزیع پواسن (تصادفی) و دوجمله ای منفی (تجمعی) با استفاده از آزمون کای اسکویر پیرسون مطالعه شد. آزمون های نکویی برازش بدون درنظر گرفتن مراحل زیستی با جمعیت کل انجام شد. شاخص های تجمع و قانون توان تیلور نیز برای تشخیص الگوی پراکنش مورد استفاده قرار گرفتند. از 20 اردیبهشت ماه تا 20 مردادماه در همه ی نمونه ها تنها با دو استثنا، داده ها فقط با توزیع دوجمله ای منفی برازش یافتند. پس از آن، جمعیت نزول ناگهانی نشان داد که در نتیجه، تا اواخر شهریور ماه با توزیع تصادفی برازش یافت. افزایش نسبی جمعیت در اواخر فصل موجب شد که پراکنش جمعیت باردیگر به حالت تجمعی نزدیک شود. نتیجه آن که کلنیزاسیون شته گردو به طور تصادفی آغاز می شود، تجمع پشت سر تولیدمثل درجای ماده ها صورت می-گیرد و درنهایت، به دنبال فروپاشی کپه ها باردیگر پراکنش جمعیت به حالت تصادفی برمی گردد. با از سر گرفته شدن تولیدمثل پاییزی، یک بار دیگر تجمع رخ می دهد. قانون توان تیلور نیز تجمعی برخوردار از شیب 55/1 را نشان داد.واژه های کلیدی: پراکنش فضایی، شته، گردو.