تعیین پاتوتیپ های قارچ عامل لکه‌برگی سپتوریایی گندم (Mycosphaerella graminicola) در ایران

چکیده به منظور کنترل بیماری لکه برگی سپتوریایی گندم با استفاده از ارقام مقاوم، اطلاعات اولیه از پاتوتیپ های پاتوژن و بیماریزایی آن ها مورد نیاز می باشد. در تحقیق حاضر 23 جدایه از مناطق مختلف کشور در شرایط گلخانه ای بر روی گیاهچه های 19 رقم افتراقی گندم مایه زنی شده و پاتوتیپ های قارچ تعیین گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد که بین جدایه ها و واکنش ارقام در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری وجود دارد و معنی دار نبودن اثر متقابل جدایه و رقم نشان می دهد که جدایه‌ها از نظر قدرت تهاجمی و ارقام از نظر مقاومت غیروابسته به نژاد روند یکسانی نشان می دهند. هیچ یک از جدایه ها بر روی رقم te 9111 که حامل ژن‌های مقاومت stb6، stb7 و stb11 می‌باشد، بیماری زایی نداشتند. از آنجا که بیماری‌زایی بر روی سایر ارقام حامل ژن‌های stb6 و stb7 توسط جدایه‌های مختلف مشاهده شد، لذا مقاومت رقم te 9111 نسبت به جدایه‌های مزبور را می‌توان به وجود ژن مقاومت stb11 نسبت داد. بیشترین شدت بیماری جدایه ها بر روی رقم بولانی (رقم حساس عمومی به بیماری) و در درجه های بعدی بر روی ارقام taichung 29 (رقم حساس بین‌المللی به جدایه‌ی ipo323) با فراوانی 69 درصد و estanzuela federal (حامل ژن مقاومت stb7) با فراوانی 66 درصد، و کمترین فراوانی بر روی ارقام te9111 (حامل ژن های stb4 و stb6) وoasis و sulivan (حامل ژن stb1) به ترتیب به میزان چهار، نه و 11درصد مشاهده شد. شدت بیماری جدایه‌های قارچ بر روی سایر ارقام گندم مورد مطالعه که حامل ژن های مقاومت مختلفی بودند، بین 16 تا 59 درصد متغیر بود. در این مطالعه 18 پاتوتیپ m. graminicola شناسایی شد که نشان دهنده تنوع بالای پاتوتیپ های قارچ در ایران می باشد.واژه های کلیدی: گندم، ژن های stb، لکه‌برگی سپتوریایی، mycosphaerella graminicola،septoria tritici، zymoseptoria tritici