مطالعه بیماری لکه سیاه (آنتراکنوز) گردو در استان زنجان و ارزیابی مقاومت نسبی برخی ژنوتیپ های برتر داخلی و ارقام خارجی گردو نسبت به بیماری

چکیده بیماری آنتراکنوز مهمترین بیماری گردو و یکی از عوامل اصلی محدود کننده تولید آن در ایران محسوب می شود. در این مطالعه با مراجعه به مناطق اصلی گردوکاری استان زنجان، از اندام های آلوده (شاخه، برگ و میوه) نمونه برداری شد و با روش های معمول نسبت به جداسازی و شناسایی عوامل بیماریزا اقدام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که قارچ (fr.) sogonov ophiognomonia juglandis عامل بیماری آنتراکنوز گردو، در تمامی باغات گردوی مورد مطالعه در استان زنجان وجود داشته و شدت آن بسته به منطقه نمونه برداری بین 15 تا 67 درصد متغیر است. مطالعه ویژگی های پرگنه قارچ و اندازه گیری اندام های تکثیری آن در مراحل تولید مثل جنسی و غیرجنسی نشان داد که تفاوت معنی داری میان جدایه های استان زنجان و جدایه های مطالعه شده در سایر استان های هم جوار وجود ندارد، ضمن اینکه، نتایج نشان دهنده هتروتال بودن اکثر جدایه های مطالعه شده بود. در ادامه، جهت معرفی ژنوتیپ ها و ارقام مختلف گردوی ایرانی مقاوم نسبت به آنتراکنوز، درجه مقاومت نسبی آنها در گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی مقاومت نسبی برخی از ژنوتیپ های برتر داخلی (z53، z63 و z60) و برخی از ارقام خارجی (sere، lara، franket، pedro، rdm وb21) نشان داد که کلیه ژنوتیپ های گردوی مورد مطالعه دارای درجاتی از حساسیت به بیماری بوده وهیچ کدام از ارقام و ژنوتیپ ها کاملا مقاوم به بیماری نیستند. با این حال، ژنوتیپ های ایرانی حساسیت بیشتری را در مقایسه با ارقام خارجی نسبت به بیماری نشان دادند. با توجه به اهمیت اقتصادی این بیماری، حساسیت ژنوتیپ های داخلی و نیز محدودیت کنترل شیمیایی و سایر روش های مدیریت بیماری، غربالگری برای مقاومت به بیماری دارای اهمیت زیادی در فرآیند اصلاح و معرفی ارقام گردوی کشور می باشد. واژه های کلیدی: آنتراکنوز، گردوی ایرانی، مقاومت نسبی.