پاسخ تعدادی از ارقام زراعی، توده‌های بومی گندم نان و دو گونه آژیلوپس به نماتد مولد زخم ریشهpratylenchus neglectus

نماتدهای مولد زخم جنس pratylenchus  بین 10 نماتد مهم انگل گیاهی دنیا قرار دارند. خسارت اقتصادی آن ها به عنوان سومین گروه خسارت زا، گاهی تا 85 درصد نیز می رسد. در این تحقیق، پاسخ 100 توده بومی گندم نان بهاره، 20 رقم زراعی و دو گونه aegilops tauschii و ae. cylindrica به نماتد مولد زخم p. neglectus تحت شرایط گلخانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده ها براساس مدل ریاضی تجزیه واریانس یک طرفه انجام و برای مقایسه میانگین ها از آزمون حداقل اختلاف معنی داری (lsd) در سطح احتمال 5 درصد استفاده شد. نتایج نشان داد تلقیح با نماتد منجر به کاهش معنی دار در شاخص های رشدی ژنوتیپ ها گردید. اثر ژنوتیپ و آلودگی با نماتد روی همه صفات فنوتیپی در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. براساس فاکتور تولیدمثل ژنوتیپ ها به پنج گروه با rf>0/36 (مقاوم)، 0/58 – 0/36 (نیمه مقاوم)، 0/81 – 0/58 (متحمل)، 1/03 – 0/81 (نیمه حساس) و rf >1/03 (حساس) تقسیم شدند.  ده ژنوتیپ (8/2 درصد) به عنوان حساس، 12 ژنوتیپ (9/83 درصد) به عنوان نیمه حساس، 30 ژنوتیپ (24/59 درصد) به عنوان متحمل، 49 ژنوتیپ (40/16 درصد) به عنوان نیمه مقاوم و 21 ژنوتیپ (17/21 درصد) به عنوان مقاوم شناسایی شدند. ارتباط مستقیمی بین شاخص های مربوط به نماتد (rf و تعداد نماتد به ازای وزن ریشه) و شاخص های رشدی گیاهان بعد از آلودگی با نماتد مشاهده گردید به طوری که هر چقدر شاخص های نماتدی بیشتر بود، شاخص رشدی گیاهان کمتر شد، این موضوع نمایانگر تاثیر معنی دار نماتد بر ژنوتیپ های مورد مطالعه بود.

response of agricultural cultivars, breed wheat landraces and two species of aegilops to root-lesion nematode pratylenchus neglectus

root-lesion nematodes genus pratylenchus are among the 10 most important plant parasitic nematodes in the world. their economic damage as the third damaging group sometimes reaches 85%. in this research, the response of 100 landraces of spring bread wheat, 20 cultivars and two species aegilops tauschii and ae. cylindrica was evaluated to root-lesion nematode under greenhouse conditions in the form of a randomized complete block design. anova analysis was done based on one-way analysis of variance and to compare the averages, the least significant difference (lsd) test was used at the probability level of 5%. the results showed that inoculation with nematodes led to a significant decrease in the growth indices. the effect of genotype and nematode inoculation on all phenotypic traits was significant at the 5% probability level. based on the reproduction factor, the genotypes were divided into five groups with rf <0.36 (resistant), 0.36-0.58 (semi-resistant), 0.58-0.81 (tolerant), 0.81-1.03 (semi-sensitive) and rf > 0.03 (sensitive). ten genotypes (8.2%) as sensitive, 12 genotypes (9.83%) as semi-sensitive, 30 genotypes (24.59%) as tolerant, 49 genotypes (40.16%) as semi-resistant and 21 genotypes (17.21%) were identified as resistant. a direct relationship between the nematode-related indices (rf and the number of nematodes per root weight) and the growth indices of plants after nematode infection was observed, so that the higher the nematode indices, the lower the plant growth index. this matter showed the significant effect of nematode on the studied genotypes.