ارزیابی مقاومت لاین های جدید لوبیا به کنه تارتن دو لکه ای در شرایط مزرعه ای و گلخانه ای

کنه ی تارتن دولکه ایtetranychus urticae (koch) (acari: tetranychidae) ، یکی از آفات مهم لوبیا است که همه ساله مقدار زیادی حشره کش برای کنترل آن  مصرف می شود.  به منظور بررسی مقاومت لاین های جدید لوبیا به کنه ی تارتن دو لکه ای آزمایشی به مدت دو سال (1396 و 1397) در ایستگاه تحقیقات لوبیای خمین اجرا شد. یازده لاین لوبیا به همراه رقم صدری (شاهد) درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش همراه با انجام سم پاشی و بدون سم پاشی مورد بررسی قرار گرفت.  صفات مورد بررسی شامل تغییرات جمعیت، عملکرد و اجزای آن بود. سپس جهت محاسبه ی مکانیسم های مقاومت (تحمل، آنتی بیوز و آنتی زنوز) و تعیین شاخص مقاومت گیاهی آزمایشات در گلخانه و در 5 تکرارانجام شدند. مقایسات میانگین با آزمون توکی انجام شد. صفات مورد بررسی شامل تغییرات جمعیت، عملکرد و اجزای آن و مکانیسم های مقاومت بود. برای نمونه برداری، از هر کرت 10 بوته به طور تصادفی انتخاب و از هر بوته نیز فقط دو برگ یکی از پایین و دیگری از بالای آن انتخاب و نمره دهی شدند. مراحل زندگی آفت شامل تخم و مراحل فعال کنه (لارو، پوره و بالغ) شمارش و ثبت شد. نتایج  نشان داد که بین لاین ها و رقم  از نظر  عملکرد و اجزای آن و جمعیت کنه ی تارتن اختلاف معنی داری در سطح آماری یک و پنج درصد وجود داشت. به طوریکه بیشترین و کمترین جمعیت کنه ی تارتن دو لکه ای در همه مراحل به ترتیب در رقم صدری و لاین 21517 ksمشاهده شد. لاین 31287ks دارای بیشترین عملکرد به میزان 2437 کیلوگرم در هکتار بود وکمترین عملکرد دانه به میزان1221 کیلوگرم در هکتار مربوط به لاین 21529  ksبود. لاین های 31286ks،21492ks و رقم دادفر به ترتیب با مقیاس خسارت 3.6، 4 و 3.8 به عنوان لاین ها و رقم متحمل به خسارت کنه ی تارتن دو لکه ای انتخاب شدند. رقم دادفر و لاین 31286ks به ترتیب با 18.4 و 15.2 عدد کنه ی   بالغ در یک دوره رشدی دارای مکانیسم مقاومت از نوع آنتی بیوز بودند. لاین 31286ks و رقم دادفر به ترتیب با 1.8 و 1 عدد کنه ی بالغ دارای مکانیسم آنتی زنوز بودند. نتایج حاصل از محاسبه شاخص مقاومت گیاهی که در گلخانه انجام گردید، نشان داد که لاین 31286  ksو رقم دادفر دارای شاخص مقاومت بالایی به ترتیب به میزان 9.09 و 14.28 نسبت به کنه ی تارتن دو لکه ای است. بنابراین رقم دادفر در اولویت اول و لاین 31286  ksدر اولویت دوم جهت کشت در منطقه توصیه می شوند. لاین31287ks علیرغم داشتن عملکرد بالا، به دلیل شاخص مقاومت گیاهی پایین به عنوان لاین مقاوم انتخاب نشد.

Evaluation of bean genotypes resistance to Two spotted spider mite, tssm, Tetranychus urticae Koch under field and greenhouse conditions

Abstract Two spotted spider mite,Tetranychus urticae Koch (Acari: Tetranychidae)isone of the most important pests of beans that large amount of acaricides are used to control it every year.The experiment was conducted to evaluate the resistance of 11 bean genotypes (KS21494, KS21493, KS21492, KS21498, KS21517, KS21529) and red (Dadfar cultivar, KS31287 and KS31286) to twospotted spider mite at Khomein Bean Research Station during 2017 and 2018. This study was conducted in the randomized complete block design with three replications and in two experiments with spraying and without spraying in field and greenhouse conditions. Resistance mechanisms (tolerance, antibiosis and antixenosis) and plant resistance index were determined in greenhouse conditions. Sampling was performed by selecting 10 plants from each plot randomly and two leaves from the bottom and the top, then the density and damage of the pest were evaluated in the selected samples. Pest life stages including eggs and active stages (larvae, nymphs and adults) were counted and recorded. The results of this study showed that there was a significant difference among the cultivars and genotypes of beans in yield and its components and the population and damage of twospotted spider mite. The results of comparing the means showed that the highest and lowest density of twospotted spider mite eggs were observed in Sadri cultivar and KS21517 genotype with 198.55 and 41.95, respectively. The highest and lowest yield were recorded 2437 kg/ha and 1221 kg/h on KS31287 and KS21529, respectively. KS31286, KS21492 and Dadfar were selected as tolerant genotypes and cultivar to twospotted spider mite with damage scale of 3.6, 4 and 3.8, respectively. Antibiosis resistance mechanism was recorded on Dadfar and genotype KS31286 with 18.4 and 15.2 adult mites, respectively. The antixenosis mechanism was recorded on genotype KS31286 and Dadfar cultivar with 1.8 and 1 adult mites, respectively. The results of the calculation of the plant resistance index to twospotted spider mite showed that the genotype KS31286 and Dadfar cultivars had the highest resistance index at 9.09 and 14.28, respectively. Therefore, Dadfar cultivar is recommended in the first priority and genotype KS31286 in the second priority for cultivation in the region. KS31287 genotype was not selected as resistant genotype due to low plant resistance index despite high yield.