مفهوم‌سازی «مرگ» در داستان‌های کودک: بر اساس طرح واره‌های کاربردشناختی

طرحواره‌های کاربردشناختی، طرحواره‌هایی هستند که وابسته به بافتِ موقعیتی و کاربردی فراخوانده می‌شوند. این پژوهش در پی رده‌بندی آن دسته از طرحواره‌های کاربردشناختی‌ است که زیربنای مفهوم‌سازی‌های «مرگ»‌اند. دامنۀ پژوهش حاضر داستان‌های واجد درون‌مایۀ مرگ‌اندیشی در گروه سنی «ب» و «ج» است. هر یک از این داستان‌ها به‌مثابۀ موقعیتی عینی برای فراخوانی طرحوارۀ مرگ است. پژوهش پیش‌ِرو با روش تحلیلی‌توصیفی در پی پاسخ‌گویی به چگونگی کارکرد بافت موقعیتیِ داستان در شکل‌دهی و فراخوانی طرحوارۀ مرگ است. نتیجۀ پژوهش هفت کارگفتِ موقعیتی را به‌عنوان پایۀ مفهومیِ مرگ معرفی می‌کند: خودویران‌گری، قتل، مرگ‌هراسی، مرگ‌گریزی، مرگ تعلیقی، داغ‌دیدگی، درگذشت طبیعی. ازآنجا که مفاهیمی مانند «مردن» ماهیتا انتزاعی، فلسفی و برانگیزندۀ عواطف منفی هستند؛ شیوۀ انتقال این مفاهیم به کودک همواره مورد مناقشه بوده است. این پژوهش نشان می‌دهد داستان‌ها با به‌کارگیری طرحواره‌های کاربردشناختی مختلف، موقعیتی امن برای درونی‌سازی تجربه‌های آسیب‌زایی چون «مرگ» فراهم می‌سازند. مقالۀ حاضر برای نخستین‌بار مرگ‌پژوهی (تاناتولوژی) را در ادبیات کودک مورد مداقّه قرار می‌دهد.

conceptualizing death in children’s books: based on pragmatic schemas

deploying pragmatic schemas is contingent on the given situational and utilitarian context. this research aims to categorize the pragmatic schemas under the conceptualframework of death. the research's purview includes narratives that ponder the notion of death within age groups b and c (+7 & +10). each narrative is a tangiblescenario for eliciting the schema associated with death. through a blend of descriptiveand analytical methods, this study probes the influence of a narrative's contextualbackdrop in molding and eliciting the death schema. the study delineates sevenpragmemes defining the concept of death: self-annihilation, homicide, thanatophobia,evasion of death, suspended death, mourning, and natural death. given the inherentlyabstract and philosophical nature of the concept of dying, which typically triggersadverse emotional responses, the mode of its communication to a youthful audience has,historically, been a matter of debate. the findings indicate that stories can utilizevarious pragmatic schemas to generate a secure environment for the assimilation oflife's distressing events, like death. in a pioneering exploration, this document delvesinto the study of thanatology within children's literature.