جایگاه تفکر انتقادی در بخوان و بیندیش‌های کتاب‌های فارسی دورۀ دوم ابتدایی بر اساس مولفه‌های تفکر فلسفی لیپمن

افزایش مهارت تفکر و فراخ‌اندیشی به همراه بالا بردن سطوح تفکر انتقادی، باید در همان نخستین سال‌های زندگی کودکان که شالودة نگرش آنها در آینده شکل می‌گیرد، آغاز شود. در نظام‌های آموزشی متمرکز، کتاب‌های درسی می‌تواند نقش مهمی در ارائة این نوع تفکر برای دانش‌آموزان ایفا کند. پژوهش حاضر، بر آن است بر اساس مولفه‌های تفکر فلسفی لیپمن، جایگاه تفکر انتقادی را در کتاب‌های فارسی ابتدایی مورد بررسی و تحلیل قراردهد. جامعۀ آماری در این پژوهش کتاب‌های فارسی دورۀ دوم ابتدایی سال تحصیلی 99-1400 و نمونة آماری «بخوان و بیندیش»های موجود در این کتاب‌ها است. پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوا نگاشته‌شده‌است و با کدگذاری قیاسی، میزان توجه کتاب‌های نامبرده را به 19 گویة تفکر انتقادی مد نظر لیپمن مورد تحلیل قرارداده‌است. برای رسیدن به پایایی کدها، بخش‌هایی از محتوا توسط دو کدگذار، کدگذاری شد و روایی آن از روش کثرت‌گرایی و اعتماد‌سازی صورت گرفت. تحلیل یافته‌ها بر اساس نرم افزار spss انجام شد و نتایج حاصل نشان داد: مقدار سطرهای درگیر مولفه‌های تفکر انتقادی لیپمن در بخوان و بیندیش‌های پایۀ چهارم بیشتر و در پایة ششم کمتر بوده‌است. مولفۀ توجه به شرایط استثنایی و نامتعارف در تمام پایه‌ها بالاترین سطح را داشته و مولفۀ تفسیر صحیح کلام و توجه به اهداف گوینده در ترجمه و تفسیر کلام، در تمام پایه‌ها مغفول مانده‌است. توزیع نامتوازن این مولفه‌ها در بخوان و بیندیش‌های فارسی دورة دوم ابتدایی و مغفول ماندن برخی از مولفه‌ها، نشان دهندة نیاز به توجه بیشتر مولفان کتاب‌های درسی به ابعاد تفکر فلسفی – انتقادی- لیپمن در بخش‌هایی از کتاب است که دقیقا به این منظور در کتاب‌های درسی گنجانده‌شده‌است.

critical thinking in the texts of read and think in persian books of the second elementary period ,based on the components of lippmann’s philosophical thinking

the importance of thinking and open-mindedness in childhood is undeniable; so we have to make children thinkful from the beginning so that they can think about the big issues of life and achieve acceptable results. critical thinking means that children think well about a subject and can critique it. the main purpose of this study was &the position of critical thinking in the& read and think &of persian books in the second grade of elementary school based on the components of lippmann’s philosophical thinking& which has been used to achieve the goal of content analysis. the statistical population in this study included persian textbooks for the second year of elementary school in the academic year 1400-99, which was reviewed using spss software and the results showed that in reading and fourth grade thinking, the amount of lines involved in the components of lippmann’s philosophical thinking. it was more than the fifth and sixth grade and in the sixth grade it is less than the previous two bases and is not evenly distributed in the bases, while the component of attention to exceptional and unusual conditions had the highest level in all bases and the component of correct interpretation of the word and attention to the speaker’s goals in translating and interpreting the word in all foundations which have been neglected. according to the studies conducted in this study, lippmann’s philosophical thinking in the reading and thinking section of persian books in the second grade of elementary school has not been well implemented and has some shortcomings.