ظرفیت داستان در تقویت تفکر انتقادی: ارزیابی داستان‌های نوجوانان از منظر تفکر انتقادی

از آنجا که داستان پایه اصلی تفکر و ارتباط است، یکی از ابزارهای پرورش تفکر نقادانه به شمار می‌رود. از این رو در این پژوهش، پس از تبیین مولفه‌های تفکر انتقادی و معرفی معیارهای ارزیابی داستان، به روش تحلیل مضمون به بررسی و ارزیابی 30 داستان نوجوان در گروه سنیِ 12 تا 15 سال، مربوط به سال‌های 90 تا 98، در سه گرایش رسمی، نخبه‌گرا و بازارپسند، اعم از تالیف یا ترجمه پرداخته شد تا داستان‌های برخوردار از محتوای فکری و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی شناسایی شود. معیارهایی که مبنای تحلیل و ارزیابی قرار گرفتند شامل پرسش‌گری، استدلال‌و‌رزی، داوریِ مستند، تجزیه و تحلیل، حل مسئله، هم‌ذات‌پنداری، درون‌مایه فلسفی، کند و کاو اخلاقی، و گفت‌وگوی هدف‌مند هستند. آنها از دیدگاه‌های متخصصان حوزه تفکر انتقادی، همچون چت مایرز، رابرت فیشر، رابرت انیس، ریچارد پاول و پیتر فسیونه، استخراج شده‌اند. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که تنها چهل درصد از داستان‌های بخش نخبه‌گرا و بازارپسند و ده درصد از داستان‌های بخش رسمی از محتوای فکری برخوردار، و دارای ظرفیت تقویت تفکر انتقادی هستند.

the capacity of stories in strengthening critical thinking: evaluating adolescent stories from a critical thinking perspective

since the story is the main foundation of thinking and communication, it is considered as one of the key tools for cultivating critical thinking. accordingly, in this study, after first explaining the components of critical thinking and introducing the criteria for evaluating stories, we used the thematic analysis method to review and evaluate 30 adolescent stories in the age group of 12 to 15 years, related to the years 2011–2019, in the three categories of formal, elitist, and bestsellers, whether authored or translated, so that we could identify stories that have intellectual content and those that have a capacity to strengthen critical thinking. the criteria used as the basis of analysis and evaluation included questioning, reasoning, documented judging, analysis, problem-solving, identification, philosophical theme, ethical exploration, and purposeful dialogue. these are drawn from the views of experts in the field of critical thinking, such as chet myers, robert fisher, robert ennis, richard paul, and peter facione. the results of the study show that only 40% of the stories in the elitist and bestsellers categories and 10% of the stories in the formal category have intellectual content and the capacity to strengthen critical thinking.