مهارت‌ها، گرایش‌ها و روش‌های تدریس تفکر انتقادی در برنامه‌های درسی

پژوهش حاضر با هدف بررسی مهارت‌ها، گرایش‌ها و روش‌های تدریس تفکر انتقادی در برنامۀ درسی بر پایۀ نتایج تحقیقات مرتبط انجام شده است. رویکرد پژوهش از نوع کیفی و روش آن سنتز پژوهی است که در آن پژوهش‌های مرتبط به صورت نظام‌مند انتخاب، واکاوی محتوایی و دسته بندی شده‌اند. جامعۀ مورد مطالعه مقالات مربوط به تفکر انتقادی به زبان انگلیسی از سال 2014 تاکنون بوده است. از 120 مقالۀ به دست آمده به روش هدفمند، بر اساس اشباع داده‌ای 31 تحقیق دربارۀ آموزش تفکر انتقادی، غربالگری و انتخاب شده‌اند. پس از تحلیل داده‌ها به روش تحلیل محتوای کیفی، کلیۀ  مهارت‌ها و گرایش‌های تفکر انتقادی بر اساس تقسیم‌بندی جدیدی مرتب گردیده‌اند. بدین ترتیب مهارت‌ها به شش دستۀ اصلی تشخیص، گردآوری اطلاعات، واکاوی، تعمق، ارائه، سنجش و خود انتقادی و گرایش‌ها به هشت طبقۀ خردورزی، آفرینندگی، انعطاف‌پذیری، شفافیت، سازمان‌دهی، خوداتکایی، کاوشگری و تعامل تقسیم شده‌اند. سپس روش‌های تدریس تقویت مهارت‌ها و گرایش‌های تفکر انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داده که روش‌های تدریس شبیه‌سازی، مشارکتی، بازی گروهی، کارگروهی، شش کلاه تفکر، ایفای نقش، مسئله محور، اکتشافی، پروژه محور، پژوهش محور، بارش فکری و نقشۀ مفهومی در اغلب پژوهش‌ها بر رشد مهارت‌ها و گرایش‌های تفکر انتقادی سهم قابل توجهی داشته‌اند.

The Critical Thinking Skills, Dispositions and Teaching Methods in Curricula

The aim of this study was to investigate the critical thinking skills, dispositions and teaching methods in curricula based on the results of related studies. The research approach is qualitative and its method is research synthesis in which related studies are systematically selected, analyzed and categorized. The study population has been articles on critical thinking in English since 2014. Out of 120 articles obtained by a purposive sampling, based on data saturation, 31 studies on critical thinking teaching were screened and selected. After analyzing the data by qualitative content analysis, all the skills and dispositions of critical thinking were arranged according to a new classification. Accordingly, skills were divided into six main categories: recognition, information gathering, analysis, reflection, presentation, evaluation and selfcriticism; and dispositions were divided into eight categories: rationality, creativity, flexibility, transparency, organization, selfreliance, exploration and interaction. Then, the teaching methods for reinforcement of critical thinking skills and dispositions were examined. The results show that simulation, participatory, group play, group work, six thinking hats, roleplay, problembased, discovery, projectbased, inquirybased, brainstorming and concept mapping teaching methods have made a significant contribution in most studies on the development of critical thinking skills and dispositions.