شناخت ویژگی‌ها و تغییرات گفتمان‌های کودک در مجله‌های «پیک دانش‌آموز» و «رشد دانش‌آموز»

هدف این پژوهش شناخت ویژگی‌ها و تغییرات گفتمان‌های کودک از آغاز کار مجله «رشد دانش‌آموز» در دی‌ماه سال‌ 1343 با عنوان «پیک دانش‌آموز» تا سال 1397 است. این مقاله با اتکا بر آرا فوکو در مورد گفتمان و مدل قدرت انضباطی، و با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی ون‌لیون الف) ویژگی‌ها و تنوع گفتمان‌های کودک در این مجله، ب) تحول یا ثبات گفتمان‌های کودک و چرایی آن و ج) رابطه‌ی قدرت و این گفتمان‌ها را مطالعه می­کند. یافته­ها، وجود هشت گفتمان کودک در داستان‌های دوره‌ی پهلوی دوم و بازتولید آن‌ها و تولید هفت گفتمان جدید در دوره جمهوری اسلامی را نشان می‌دهد. همچنین به ازای هر یک از گفتمان‌های کودک، یک تقابل دوگانه بین کودک و بزرگسال نیز شناسایی شده است. نتایج تحلیل انتقادی گفتمان‌های کودک نشان می‌دهند در این گفتمان‌ها همواره کودک در جایگاه فرودست نسبت به بزرگسال قرار دارد. وجود رابطه‌ی فرودستیفرادستی بین کودک و بزرگسال، روابط سلسله مراتبی را در جامعه تحکیم می‌بخشد. در روابط سلسله مراتبی به دلیل محدود شدن آزادی افراد فرودست، توازن قدرت برهم می‌خورد و رابطه به سمت سلطه می‌رود که می­تواند موجب حفظ نظم حاکم شود.

characteristics and transformations of child discourses in peyke e daneshamooz and roshd e daneshamooz magazins

this study indicates the characteristics and transformation of the child discourses since the very beginning of the publication of “roshdedaneshamooz” magazine from january 1965 till 2018 in iran. based on foucauldian conception of disciplinary power and van leeuwen’s critical discourse analysis method, this article studies a) characteristics and diversity of the child discourses in the magazine, b) transformation or consistency of child discourses and its causes, and c) the relationship between power and child discourses.  findings show there exist eight child discourses in the stories published in the second pahlavi era which are reproduce in islamic republic as well as seven new ones. also, each child discourse indicates a binary opposition in child adult relationship. critical analysis of the child discourses shows that children are always in the inferior position comparing to adults. inferiorsuperior relationship between children and adults intensifies hierarchical relationships in the society. this kind of relationship causes to power imbalance and intensifies the hierarchical relationship in society which can maintain the existing order.