نقش مدیریت پسماند بر بهبود شرایط توسعه در سکونتگاه‌های روستایی (مورد: بخش ساربوک، شهرستان قصرقند)

افزایش بی رویه جمعیت در روستاها  از یکسو و به مثابه آن تولید حجم انبوهی از زباله‌های پراکنده روستایی از سوی دیگر منجر به بحران جدی و جدیدی در سکونتگاه‌های روستایی شده است. این مساله ضرورت حفظ محیط‌زیست و به نوبه خود، بهبود شرایط توسعه سکونتگاه‌های روستایی از طریق سیستم مدیریت پسماند ایجاد کرده است. لذا هدف پژوهش، پیاده سازی رهیافتی جدید و کاملاً متفاوت از بقیه پژوهش ها به دنبال بررسی نقش مدیریت پسماند و عوامل موثر آن به‌ منظور توسعه سکونتگاه‌های روستایی در ابعاد زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی در جنوب شرق کشور (واقع در استان سیستان و بلوچستان بخش ساربوک) پرداخته است. پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف ذکرشده از روش‌شناسی بر مبنای ماهیت روش، توصیفی – تحلیلی (همبستگی) و ازلحاظ هدف کاربردی از طریق شیوه مطالعه کتابخانه ای اسنادی و پیمایشی برای پاسخ‌گویی به سوالات پژوهش در منطقه روستایی بخش ساربوک پرداخته شد. با در نظر گرفتن ضریب خطای معیار(0.65)، تعداد 226 سرپرست خانوار روستایی در 15 روستای داراری دهیاری به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه‌گیری به‌صورت تصادفی(خانوارهای روستایی) است. برآورد حجم نمونه نیز از طریق فرمول کوکران انجام شد. داده ها و اطلاعات پژوهش از طریق پرسشنامه‌ای گردآوری شد و از روش‌های آماری (میانگین، مدل تحلیل عاملی و آزمون همبستگی پیرسون) در نرم‌افزار spss استفاده گردید. به‌طوری‌که نتایج حاصله از تحلیل شاخص‌های یازده گانه مدیریت پسماند نشان داد که شاخص‌های مربوط رضایت‌مندی از سکونت در روستا و حفظ تنوع زیستی در روستا به ترتیب با مقادیر 10.73، 9.12 و 8.60 درصد بیشترین تاثیرگذاری و کمترین میزان تاثیرگذاری شاخص‌های مربوط به رشد محصولات زراعی، تولید بیوکمپوست خانگی و تولید انرژی با مقادیر میانگین 5.62، 5.78 و 0.098 درصد، سه رتبه آخر را به خود اختصاص دادند. همچنین نتایج به‌دست‌آمده مرتبط با مقدار آماره 0.999 شاخص‌های یازده گانه مدیریت پسماند نشان داد که رابطه مستقیم و معنی‌داری بین مدیریت پسماند و توسعه سکونتگاه‌های روستایی بخش ساربوک وجود دارد. با توجه به یافته های پژوهش و جهت جلوگیری از آلودگی در سکونتگاه‌های روستایی و همچنین تسریع در روند توسعه ای با رهیافت نوین و جدید، برقراری و ایجاد یک سیستم مدیریتی منسجم، هدفمند و برنامه‌ریزی ‌شده جهت ساماندهی پسماندهای تولیدی محدوده مورد مطالعه امری لازم و ضروری است. در ضمن توانمندسازی مردم از طریق آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی، آموزش، استفاده توانمندی‌های محلی  در زمینه مدیریت پسماند و... می‌تواند راهگشا، کاربردی و عملیاتی باشد.