تحلیل شبکه شهری کلان منطقه‌ی جنوبغرب با تاکید بر بعد اقتصادی (مورد: استانهای خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد)

عصر اخیر، عصر پیدایش و گسترشِ شهرها است؛ شهرنشینی و تمایل به سکونت در شهرها در اکثر کشورهای جهان بالاخص کشورهای کمتر توسعه یافته بیشتر شده است. این افزایش جمعیت بیشتر در شهرهای بزرگ متراکم شده اند، از ویژگی های عمدۀ شهرنشینی در کشورهای کمتر توسعه یافته علاوه بر تقدم شهرنشینی بر شهرگرایی و مشکلات اجتماعی فرهنگی درون شهری، توزیع فضایی نامناسب شهرها در نظام شبکه شهری می­باشد. بطوری که بروز پدیده ی ماکروسفالی در نظامِ شهری بیشتر کشورهای کمتر توسعه یافته نمایان است و اندازه شهر بزرگ در این کشورها 5 تا 10 برابرِ اندازۀ جمعیت شهرِ دوم است. تجمع و تمرکز فعالیت های اداری سیاسی و متعاقبِ آن فعالیت های بازرگانی اجتماعی و ... در شهرِ اول به عنوان عاملِ بازدارندۀ توسعه، در سایر مناطق، عمل می کند. هدف از این مقاله، بررسی و تحلیل شبکه شهری در کلان منطقه ی خوزستان (مشتمل بر استان های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد) می باشد. نوع تحقیق به لحاظ هدف، شناختی و روشِ تحقیق ترکیبی از روش های کمی تحلیلی است و در آن با بکارگیری مدل های قانونِ رتبه – اندازۀ زیپف، مرتبه اندازه تعدیل شده، ضریبِ آنتروپی، شاخصِ تمرکزِ شهری، منحنیِ لورنز و ضریبِ جینی به تحلیلِ شبکۀ شهریِ مناطق مورد مطالعه، پرداخته شده است و نقش اقتصادی کلان منطقه طی دهه های اخیر مورد بررسی واقع شده است. نتایجِ نشان می دهد: که نظام شهری کلان منطقه ی خوزستان از قانون رتبه اندازه پیروی نمی کند. تعادلِ فضایی نسبتاً مناسبی بین تعداد جمعیت و تعداد شهرها در سطحِ کلان منطقه، برقرار است. توزیع جمعیت شهرها و گروه های شهری نیمه متعادل، است. و در نهایت در سطحِ کلان منطقه، نخست شهری (اهواز)، آن چنان شدت دارد که منجر به تشکیل پدیده ماکروسفالی در سطح کلان منطقه شده است. اما جهت جلوگیری از شکل گیریِ نخست شهری، در سطح کلان منطقه باید ضمن تمرکززدایی و جلوگیری از مهاجرت های درون استانی، شهرهای کوچک و میانی را تقویت کرد.

Analyzing of MacroRegion of Urban Network in from Economic Aspect(Case: Khuzestan & KohgiloyeBoyerahmad Province)

Recent era, the age of the emergence and spread of cities and urbanization; is tending to reside in the cities in of most countries, especially the less developed countries. A major feature of urbanization problem in less developed countries, in addition to the new town on the way of urbanization and sociocultural urban problems, refers to inappropriate spatial distribution of cities in the urban network. Macrocephaly urban phenomena in the system is appeared in less developed countries, in which the size of large cities in these countries is 5 to 10 times more than the size of population of the second city. The accumulation and centralization of administrative activities –political, business, and socialcultural activities in big cities subsequently caused the imbalances and inappropriate spatial distribution of cities in the urban network. In accordance to land use plan Stiran was divided into ten main region in 1365. The purpose of this quantitativeanalytic study refers to analyze the urban network in the metropolitan region of Khuzestan (including the provinces of Khuzestan and Kohgiluyeh Boyer Ahmad). For studying the role of macroeconomic area during recent decade analytic models were used such as rank size Zypf, Rank size, adjusted coefficient, entropy, urban first index, Lorenz curve and jinni coefficient to analyze urban network. The results of this study show that the urban macroregion of Khuzestan region does not comply with the law ranking. Khuzestan. Relatively good spatial balance between population and large number of cities in the region is established. There is semibalanced situation between distribution of population of cities and urban group. Finally, macroregional level severely led to the formation of Macrocephaly phenomena in macrolevel of Ahwaz region. For preventing the formation of the first urban area in the macrolevel decentralization should stop migration of small and middle cities within the province into provincial towns and strength the middle.