آسیب شناسی برنامه ریزی در ایران با پیشنهاد ماموریت محوری در سیاستگذاری های توسعه منطقه ای

برنامه ریزی و سیاستگذاری همواره به عنوان یک روش توسعه هدفمند در قالب تدوین برنامه های فضایی، ملی و منطقه ای در بین کارشناسان رواج داشته است. تصمیم سازان و برنامه ریزان در جهان پر از تحول و تغییر، نیازمند توسعه رهیافت های جدید پیش بینی و آمادگی برای آینده پیش روی هستند. همچنین تصمیم سازان در تمام مقیاس های فضایی با چالش های جدیدی درباره ی افزایش پیچیدگی های محیط تصمیم گیری روبرو هستند. نوع این تحقیق تحلیلی و هدف از آن بررسی ویژگی ها و فرایندهای برنامه ریزی با دیدگاه انتقادی و تبیین ضرورتهای تغییر رویکرد پروژه محوری در برنامه ریزی های ملی و منطقه ای به ماموریت محوری است. با وجود بیش از 60 سال فعالیت برنامه ریزی در ایران، فضای جغرافیایی کشور نشانی از وجود فعالیت های هماهنگ، مدبرانه، برنامه-ریزی شده و سازمان یافته و یا سازمان دهنده ندارد. برنامه های توسعه ی 5 ساله کشور با تبیین سیاستها و اهداف کلان، به دلیل نگاه اجرایی نهایتاً منجر به انجام پروژه های خاصی می شوند که بدون ارتباط با اهداف و سیاستگذاری کلان، اهداف کمی خاصی را دنبال می کنند که این موضوع به گرایش پروژه محوری در دستگاههای اجرایی مربوط می شود که بی ارتباط با ضعف بینش مدیریتی در دستگاههای اجرایی و همچنین تلاش مدیران برای ارایه آمار و ارقام کمی از گزارش عملکرد دوره های ناپایدار مدیریتی خود نیست. ناپایداری دوره های مدیریتی در اکثر اوقات مدیران را متمایل به انجام برنامه های زودبازده و کوتاه مدت نموده و از اعمال سیاست های کلان و بلندمدت در دستگاه اجرایی تحت مدیریت اجتناب می نمایند. این مقاله تلاش دارد به بررسی برخی مسایل مدیریتی مرتبط با نظام برنامه ریزی و توسعه کشور در سطوح خرد و کلان پرداخته و ضمن اشاره به چالش های برنامه های توسعه کنونی، ضرورت تغییر بینش مدیریت توسعه را از پروژه محوری به ماموریت محوری تبیین کند. نتایج تحقیق حاکی است با توجه به آسیب هایی که به روند تهیه برنامه های توسعه در ایران وارد است لازم است رویکرد پروژه محوری در برنامه های توسعه منتفی و رویکرد ماموریت محوری جایگزین شود. الزام این کار می تواند با دستورالعمل های تهیه برنامه های کلان آمایشی و توسعه منطقه ای محقق گردد.