ارزیابی مولفه‌های اصلی و الگوهای فضایی پایداری اجتماعی شهری در استان چهارمحال‌و‌بختیاری

امروزه چالش‌های اجتماعی از مهمترین موانع دستیابی به پایداری در شهرهای کشورهای در حال توسعه محسوب می‌گردند. از این‌روی شناخت و تحلیل جغرافیایی عوامل اثرگذار بر پایداری اجتماعی شهرها از جمله اهداف و اولویت‌های مهم برنامه‌ریزی‌های شهری و منطقه‌ای محسوب می‌گردد. این پژوهش با روش کمّی و پیمایشی و با استفاده از داده‌های ثانویه انجام شده است. در این پژوهش با بهره‌گیری از روش‌های شاخص روایی محتوایی و شاخص نسبت روایی محتوایی تعداد 19 شاخص عینی پایداری اجتماعی، گزینش و با استفاده از روش‌های تحلیل مولفه‌های اصلی، شاخص خودهمبستگی فضایی موران و روش درونیابی وزن‌دهی معکوس فاصله، پایداری اجتماعی شهرهای استان چهارمحال‌و‌بختیاری اندازه‌گیری و تحلیل گردید. یافته‌های پژوهش در بخش تحلیل مولفه‌های اصلی نشان می‌دهد 4 مولفه اصلی(ایمنی و امنیّت، بهداشت و سلامت، پویایی جمعیت و سواد و آموزش) با مجموع واریانس 125/65 درصد تبیین کننده همبستگی بین متغیرهای پژوهش برای سنجش و ارزیابی پایداری اجتماعی شهری در استان می‌باشد. همچنین نتایج شاخص خودهمبستگی فضایی موران با مقدار 06/0- بیانگر الگوی فضایی تصادفی پایداری اجتماعی شهری در سطح استان و معنی‌داری روابط فضایی 5 شهر در مولفه ایمنی و امنیت، 2 شهر در مولفه بهداشت و سلامت، 5 شهر در پویایی جمعیت، 1 شهر در مولفه سواد و آموزش و 4 شهر در شاخص ترکیبی پایداری اجتماعی می‌باشد. نتایج درونیابی فضایی پایداری اجتماعی شهرهای استان ضمن نشان دادن وضعیت نامناسب مولفه های اصلی اثرگذار بر پایداری اجتماعی شهری حاکی از توزیع فضایی متعادلتر مولفه‌های پویایی جمعیت و سواد و آموزش در سطح استان نسبت به سایر مولفه‌ها و شاخص ترکیبی پایداری اجتماعی شهری می‌باشد.

evaluation of the principal component and spatial patterns of social sustainability in cities of chaharmahal and bakhtiari citie's

today, social challenges are one of the most important obstacles to achieving sustainability in the cities of developing countries. therefore, recognition and geographical analysis of the factors affecting the social sustainability of cities are among the important goals and priorities of urban and regional planning. this research has been done by quantitative and survey method and using secondary data. in this study, with using the content validity index and content validity ratio, 19 objective indicators of social sustainability were selected and social sustainability of chaharmahal and bakhtiari cities measured and analyzed by using principal component analysis, spatial autocorrelation (moran's i) and inverse distance weighting interpolation(idw) methods. findings of the research in the principal component analysis show that the 4 principal components (safety and security, health, population dynamism, literacy and education) with a total variance of 65.125%, explain the correlation between research variables to measure and evaluate the urban social sustainability of the province. also, morans index with a value of -0.06 indicates the random spatial pattern of urban social sustainability in the province and the significance of spatial relationships of 5 urban centers in safety and security, 2 urban centers in health, 5 urban centers in population dynamics, 1 urban center in literacy and education and 4 urban centers in the composite index of social sustainability. the results of inverse distance weighting interpolation methode while showing the unfavorable situation of the principale components affecting urban social sustainability, indicate a more balanced spatial distribution of the components of population dynamism, literacy and education in the province than other components and the combined index of urban social sustainability.