الگوی جغرافیایی توزیع رفاه و شناسایی عوامل موثر بر آن در مناطق روستایی ایران

برخورداری از سطح قابل قبولی از مولفه‌های مختلف توسعه، حق مسلم جامعه تلاشگر روستایی است. با این وجود بررسی‌ها نشان می‌دهد در خصوص برخورداری جامعه روستایی از مولفه‌های توسعه، کاستی‌های متعددی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مولفه‌های توسعه، برخورداری جامعه روستایی از متغیرهای رفاهی است. هدف پژوهش کمی و کاربردی حاضر بررسی و تحلیل فضایی چگونگی برخورداری مناطق روستایی ایران به لحاظ متغیرهای رفاهی است. داده‌های کمی مورد نیاز از مرکز آمار ایران در سال 1400 گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش ترکیبی (ترکیب یافته‌های حاصل از مدل‌های تصمیم‌گیری، تکنیک تحلیل خوشه‌ای و سامانه اطلاعات جغرافیایی) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد سه استان البرز، هرمزگان و بوشهر به‌ترتیب با ضریب اولویت 492/0، 48134/0 و 4813/0، برخوردارترین و سه استان سیستان و بلوچستان، لرستان و خراسان شمالی به ترتیب با ضریب اولویت 052/0، 163/0 و 198/0، ضعیف‌ترین استان‌های کشور به لحاظ برخورداری از شاخص های رفاهی هستند. نتایج تحلیل خوشه‌ای حاکی از آن است که 11 استان کشور در سطح نسبتاً توسعه یافته، 10 استان در سطح توسعه متوسط، 9 استان در سطح محروم و استان سیستان و بلوچستان به تنهایی در سطح بسیار محروم، قرار گرفته است. نتایج تحلیل فضایی استان‌های ایران به لحاظ برخورداری از شاخص رفاه نمایان‌گر این است که اکثر استان‌های مرزی نسبت به استان های مرکزی ایران، در شرایط نامساعدی قرار دارند. نتایج مدل رگرسیونی چند متغیره برازش شده نشان داد متغیر درآمد، با ضریب تعیین 564/0 و ضریب بتای 751/0، کلیدی ترین عامل اثرگذار بر سطح رفاه در مناطق روستایی است.

geographic pattern of welfare distribution and identification of factors affecting it in rural areas of iran

having an acceptable level of various components of development is the inalienable right of the hardworking rural community. nevertheless, researches show that there are many shortcomings regarding the rural community's enjoyment of development components. one of the most important components of development is the availability of welfare variables for the rural community. the aim of the present quantitative and applied research is to investigate and spatially analyze how the rural areas of iran enjoy in terms of welfare variables. the required data has been collected from the iranian statistics center in 2022. for data analysis, a combined method has been used (combination of findings from decision-making models, cluster analysis technique and geographic information system). in terms of welfare indicators, the research results showed that the three provinces of alborz, hormozgan and bushehr, respectively, with a priority coefficient of 0.492, 0.48134 and 0.4813, they are the most privileged and the three provinces of sistan and baluchistan, lorestan and north khorasan, they are the weakest provinces of iran with priority coefficients of 0.052, 0.163 and 0.198 respectively. the results of cluster analysis showed, 11 provinces of iran have been placed at a relatively developed level, 10 provinces at the level of medium development, 9 provinces at deprived level and the sistan and baluchistan province is placed at a very disadvantaged level. the results of the spatial analysis of iran's provinces in terms of the prosperity index in rural areas showed that, most of the border provinces are in unfavorable conditions compared to the central provinces of iran. the results of the fitted multivariate regression model showed the income variable, with a determination coefficient of 0.564 and a beta coefficient of 0.751., is a most key factor affecting the level of well-being in rural areas.