ارائه مدل تصمیم‌یار جهت بررسی پیشران‌های موثر بر تولید بسنده محصولات کشاورزی (مورد مطالعه :جنوب استان سیستان و بلوچستان)

عدم درک جامع تعاملات میان سازه‌های اجتماعی، اقتصادی، محیطی منجر به چالش‌های فراوان در عرصه تولید محصولات می‌شود. چالش‌هایی که موجب نوسان قیمت محصولات زراعی در طول یک دوره مشخص، کاهش ناگهانی سطح زیر کشت محصولات و افول سطح معیشتی کشاورزان در دراز مدت شده است. این پژوهش برای رفع چالش ذکر شده، مدلی پویا در خصوص کمک به تصمیمات ذینفعان بخش کشاورزی در فرآیند برنامه‌ریزی زراعی ارائه می‌نماید. مدل ذکر شده در این پژوهش که از آن به عنوان «مدل تصمیم‌یار» یاد می‌شود، به دنبال درک پیچیدگی فضای برنامه‌ریزی زراعی در منطقه جنوب سیستان و بلوچستان است. این مدل شامل مجموعه‌ای از عوامل وابسته و پیشران در برنامه زراعی منطقه می‌باشد که به دنبال درک بازخورد‌های تصمیمات ذینفعان بخش کشاورزی و مدل‌سازی و در نهایت شبیه‎سازی رفتار آن‌ها بدست آمده است. برای بررسی بازخورد تصمیمات در یک مدل تصمیم‌یار از چارچوب dpsir و سپس نرم‌افزار vensim استفاده شده‌ است. به طوری که در ابتدا به کمک چارچوب dpsir پیشران‌های موثر بر برنامه زراعی منطقه دسته‌بندی و سپس به کمک نرم‌افزار vensim مدل‌سازی و سناریوهای مختلف تولید شبیه‌سازی شده است. نتایج این پژوهش نشان داد، سیاست‌گذاران می‌توانند با تمرکز بر مولفه‌های ایجاد کننده فشار (مستخرج از چارچوب dpsir) که عمدتاً از نوع مولفه‌های معیشتی هستند، شرایط ایجاد تولید بسنده در منطقه مورد مطالعه را فراهم نمایند. به عبارت دیگر، می‌توان از طریق کنترل عوامل کلیدی همچون کاهش آسیب‌پذیری معیشت کشاورز در برابر نوسان قیمت به بهبود و تداوم تولید محصولات (پیاز و گوجه‌فرنگی) در منطقه کمک نمود. از دیگر نتایج این پژوهش می توان به ایجاد یک مدل تصمیم یار در جهت برنامه ریزی زراعی استان سیستان و بلوچستان به منظور افزایش تعامل، همفکری و مشارکت گروهی تصمیم سازان اشاره نمود.

developing a decision-making support model to investigate the drivers affecting the optimization of agricultural crop production (the case of south of sistan and baluchestan province)

lack of understanding the interactions between social, economic and environmental parameters leads to manifold challenges in the field of cropping production. price fluctuation is a multifaceted problem attributed by various factors which, when combined, culminate in dangerous consequences for the most farmers. challenges that have caused crop prices to fluctuate over a period of time, a sharp decline in area under crop, and a long-term decline in farmers' livelihoods. to obviate these challenges, this research is survey-descriptive-analytical and provided a dynamic model for assisting agricultural stakeholders' decisions in the agricultural planning process. the model mentioned in this study, referred to as the decision-making model, seeks to understand the complexity of the agricultural planning space in the southern region of sistan and baluchestan province. this model includes a set of dependent factors and drivers in the agricultural plan of the region that aims to understand the feedback of stakeholders' decisions in the agricultural sector and modeling and ultimately simulating their behavior. the dpsir framework and then vensim software were used to evaluate the decision feedback in a decision model. so that first with the help of dpsir framework the drives affecting on crop program planning of the region are classified and then with the help of vensim software modeling and various scenarios are simulated. the results of this study showed that policy makers can provide the conditions for creating good agriculture in the study area by focusing on the components of stress (derived from the dpsir framework), which are mainly subsistence components. the results of this study in the study area show that many of the components used in crop planning will not lead to improvement or serious damage to the production stability of the study area (onions and tomatoes). in other words, it is possible to help improve and stabilize production in the region by controlling key factors such as reducing the vulnerability of farmers' livelihoods to price fluctuations.