سنجش مزیت نسبی فعالیت‌های اقتصادی در استان‌های کشور بر اساس رهیافت ضریب مکانی

در مبحث اقتصاد منطقه‌ای و با توجه به محدودیت منابع موجود، شناخت ویژگی‌ها و مزیت‌های اقتصادی هر استان، امکان برنامه‌ریزی بهتر را در جهت تحقق اهداف توسعه فراهم می‌نماید. تحقق توسعه ملی، مستلزم شناخت مزیت‌های اقتصادی مناطق مختلف کشور است. هدف این مقاله شناخت مزیت نسبی زیربخش‌های اقتصادی استان‌ها طی سال‌های 1384 و 1394 می‌باشد. ابزار سنجش، مدل اقتصاد ‌پایه و شاخص ضریب ‌مکانی است که با استفاده از آمار مربوط به حساب‌های منطقه‌ای بانک‌ مرکزی و مرکز ‌آمار ایران برای 30 استان محاسبه ‌شده ‌است. ضریب مکانی، اهمیت نسبی یک فعالیت را در منطقه نسبت به اهمیت نسبی همان فعالیت در اقتصاد ‌ملی نشان ‌می‌دهد که توسط محققان حوزه جغرافیای اقتصادی و اقتصاد منطقه‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. بررسی‌ها در این مقاله نشان می‌دهد که فعالیت‌های کشاورزی، شکار و جنگلداری، ساختمان، آموزش، بهداشت و مددکاری اجتماعی، هتل و رستوران در بیشتر استان‌ها دارای مزیت شناخته شده، فعالیت‌های اقتصادی صنعت، آب و برق و گاز، حمل و نقل و اداره عمومی، شهری در اکثر استان ها مزیت خود را از دست داده و غالباً ماهیگیری، معدن و واسطه‌گری‌های مالی در استان‌ها فاقد مزیت هستند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در رتبه بندی، بخش خدمات با 51.7 درصد در رتبه اول، صنعت با 38.7 در رتبه دوم و کشاورزی با 9.6 درصد در رتبه سوم سهم ارزش افزوده از کل تولیدات کشور قرار‌ گرفته ‌است. نتایج به دست آمده از روش ضریب مکانی طبق تقسیم‌بندی‌های پانزده‌گانه، فعالیت‌های دارای مزیت را در هر یک از استان‌ها نشان می‌دهد. لذا لازم است برنامه‌ریزان ملی و منطقه‌ای با توجه به مزیت‌های موجود در استان‌ها، در خصوص سرمایه‌گذاری، تخصیص منابع و تنظیم بودجه تصمیم‌گیری نمایند تا منجر به رشد اقتصادی مناطق کشور شود.