تحلیل سکونتگاه‌های غیر رسمی با رویکرد زیست‌پذیری (مورد مطالعه: محلات غیررسمی شهر زنجان)

زیست پذیری فضاهای شهری و مکانیسم بازتولید آن تحت تاثیر نیروهای کلان و اقتضایی محلی شکل می گیرند که وضعیت حاکم بر آن ها را رقم می زنند. به عبارتی همانند هر پدیده دیگر شهری، نیروهای موثر زیادی در پشت ناپایداری فضاهای شهری وجود دارد و مورد توجه قرار دادن این نیروها یکی از وظائف اصلی و محوری برنامه ریزان در قرن 21 است. در این میان حاشیه نشینی پدیده ای است که اگر چه معلول عوامل دیگری است، اما خود اغلب مسائل فوق را ایجاد و یا آن را تشدید می کند، لذا هدف این پژوهش درک مکانیزمهای موثر بر زیست پذیری محلات غیر رسمی شهر زنجان می باشد که به تولید و باز تولید شرایط حاکم منجر می گردند. در این راستا  تحقیق حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با بررسی های میدانی و توزیع ابزار پرسشنامه با انتخاب تعداد 382 نمونه آماری از محلات 7 گانه شهر زنجان، به انجام رسیده است. به منظور تحلیل  داده ها از نرم افزارهایspss  استفاده شده و برای سطح بندی محلات غیر رسمی شهر زنجان از تحلیل عاملی اکتشافی، و تکنیک های mcdm(topsisanp) بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش، نشان می دهد که از بین ابعاد مختلف زیست پذیری محلات غیر رسمی، بعد کالبدی با ضریب معنی‌داری5.61 به میزان بیشتری وضعیت حاکم بر زیست‌پذیری محلات غیر رسمی شهر زنجان را رقم می زند. همچنین بعد اقتصادی با ضریب تاثیر 0.94؛ در رتبه دوم تاثیر زیست پذیری محلات غیر رسمی شهر زنجان داشته است. بعد زیست محیطی با ضریب تاثیر0.81و بعد اجتماعی باضریب تاثیر 0.41به ترتیب در رتبه سوم و چهارم تاثیر گذاری زیست پذیری و وضعیت حاکم بر آن را در محلات غیر رسمی تبیین می نماید.

Analysis of Informal Settlements with the approach of ‎livability‎ Case study : Informal neighborhoods of zanjan city

Livability of urban spaces and their reproduction mechanism, form under the impact of huge occasional local forces which creates the state that rules the situation. In other words, like every other phenomenon, there are so many superior forces behind the impermanence of urban zones and paying attention to these forces is a main and pivoted duty for the planners of the 21st century. Because for making decisions about urban areas which have problems, we need to move according to those forces and because there’s a relationship between the communication of internal and external factors in advancement of problems and the recognition of forces which cause problems and issues. Among these issues, although living in outskirts cause other issues, but it still cause such problems or intensifies them. So the purpose of this study is to comprehend mechanisms which influence livability of unofficial zones of zanjan city which leads to production and reproduction of the current situation. This study is conducted with a descriptive analytic approach which uses field study questionnaire for 328 statistical samples in the unofficial zones of zanjan city. The results of the current study shows that among different aspects of livability of unofficial zones, the somatic aspect with a coefficient of 5.61 has the most influence on creating the current situation of livability of the unofficial zones of zanjan city. Also, the economic aspect with a coefficient of 0.99, has the second place for creating the mentioned situation. Biological aspect with a 0.81 and social aspect with a 0.41 coefficient are in third and fourth place.