آسیب‌شناسی و ارزیابی طرح های آمایش سرزمین در کشور ایران

قریب به 70 سال سابقه در نظام برنامه‌ریزی کشور و همچنین 50 سال تجربه تلاش برای نهادینه ساختن رویکرد آمایشی فضایی در نظام مدیریت و اقدامات توسعه‌ای در کشور وجود دارد، ولی هنوز نبود یک سند آمایشی مورد وفاق در سطح ملی و سازوکارهای نهادی و قانونی تحقق‌بخش برنامه‌ها و طرح‌های آمایشی تدوین شده سبب شده که نظام تخصیص نتواند به‌رغم تاکیدات خاص تمام اسناد برنامه‌های بخشی به نابرابری‌های منطقه‌ای پایان بخشیده و یا در تعدیل آن‌ها توفیقات اساسی کسب کرده باشد، لذا مطالعه و بررسی علل ناکامی 3 موج طی شده در تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های آمایشی کشور موضوعی است که تا مورد تحلیل قرار نگیرد، نمی‌توان به موفقیت اندیشه‌ها و اقداماتی که اخیراً در بازتعریف شیوه‌های کاربست رویکردها و طرح‌های آمایشی در کشور آغاز شده امیدی داشت. هدف اصلی این مقاله آسیب‌شناسی مقدماتی طرح ها و برنامه‌های آمایشی در کشور می‌باشد، نوع تحقیق کاربردی و روش آن اسنادی تحلیلی می باشد، شیوه جمع‌آوری اطلاعات اسنادی و میدانی بر مبنای مصاحبه بوده و تلاش شده با احصای متغیرهای اثرگذار در قالب پرسشنامه با استفاده از طیف لیکرت نسبت به اخذ نظرات کارشناسانی که به روش تحلیل شبکه‌ای شناسایی شده‌اند؛ اقدام شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل در آسیب‌شناسی طرح ها و برنامه‌های آمایش سرزمین در کشور در حوزه جایگاه قانونی زیر معیار«عدم تعریف دقیق جایگاه برنامه‌ها و نگاه آمایشی در اسناد قانونی هدایتگر برنامه‌ها و تصمیمات»، در حوزه مدیریتی زیر معیار «حاکمیت اقتصاد نفتی و اقتصاد رانتی به‌عنوان مولفه اصلی در نهادینه نشدن نگاه منطقه‌ایفضایی» در حوزه ساختاری زیر معیار«سنتی بودن نظام برنامه‌ریزی در پذیرش رویکرد آمایشی» و در حوزه معیار محتوایی زیر معیار «عمیق بودن نابرابری‌های منطقه‌ا ی به حدی که طرح‌های آمایشی تا توازن بخشی فضایی راه بسیار طولانی دارند» می‌باشند

The Pathology of Iranian Land Use Planning

There is almost 70 years of experience in the country’s planning system, as well as 50 years of experience in trying to institutionalize a spatialmedia approach in the management system and developmental measures in the country, but there is still a lack of a consensus document at the national level and institutional and legal mechanisms for realizing Proposed schemes and plans have made the allocation system, despite the special emphasis on all the documents of the program, to end the regional inequalities or to achieve significant results in modifying them, so studying the causes of the failure of the three waves in the formulation of programs and policies Subject matter of the country The main objective of this paper is to provide preliminary study pathology and research programs in the country, the type of applied research and its methodology will be documentaryanalytical, the method of collecting documentary and field information on the basis of interview, and tried to identify effective variables in the form of a questionnaire using a spectrum Likert’s approach to getting expert opinions identified through network analysis has been taken. The results of the research show that the most important factors in the pathology of planning and planning programs in the country in the legal domain are the following criterion: "The lack of precise definition of the status of programs and the survey of the legal documents guiding the plans and decisions", in the field of management, the following criteria: "Governance of the oil economy and Renti’s economics as a major component of the inertia of the regionalspatial view "in the following structural subcriterion:" The traditional nature of the planning system in the acceptance of the survey approach "and in the domain of content criterion under the criterion" The deepening of regional inequalities, Long That they "are.